>
zondag 31 juli 2022
maandag 27 juni 2022
Terugdraaien van grondwettelijk recht op abortus is slechts begin. Over de talibanisering van christelijk Amerika
Het zou kunnen dat we voor Taliban de verkeerde kant opkijken. Niet alleen in Afghanistan, maar zeker ook in de VS zijn er religieuze fanatici te vinden die, met een beroep op een Heilig Boek, hun oordeel willen opleggen aan de hele bevolking. En hun aantal is ondertussen fors gegroeid, evenals hun macht.
Sinds lang weten we dat democratie niet slechts betekent dat de meerderheid beslist, maar staat of valt bij het accepteren, dan wel tolereren van verschillen in leef- en denkwijze, ook wanneer deze heel anders is dan de eigen. Mensen die religieuze autoriteit boven alles stellen, blijken niet in staat tot een dergelijke tolerantie, - zoals ook nu te zien is in de VS.
De cultuuroorlog die daar al jaren gaande is – met een hoofdrol voor fanatieke christenen – betekent een serieuze bedreiging voor de Amerikaanse democratie. Het terugdraaien van het grondwettelijke recht op abortus is daarvan slechts een teken aan de wand.
Zoals het artikel (1) duidelijk maakt, komt deze stap evenwel allerminst als een verrassing.
Het opheffen van de scheiding van kerk en staat is wat al enkele decennia doelbewust en uiterst strategisch wordt nagestreefd door christelijke Taliban in de VS. Oftewel de ‘Christian nationalist’ beweging, welke ervan uitgaat dat Amerika van oorsprong een christelijke natie is, - hetgeen door vrijwel elke historicus wordt beschouwd als een vervalsing van de feiten.
Het artikel beschrijft hoe de abortuskwestie aanvankelijk niet eens een belangrijk punt was. Tal van Republikeinse politici (waaronder Reagan) ondersteunden de Roe v Wade beslissing van het hooggerechtshof in 1973, en vertaalden haar in wetgeving. De abortuskwestie is op de politieke agenda gezet door een groep christenen die een ultraconservatieve revolutie in gang wilde zetten. Met de Republikeinse partij als belangrijkste vehikel, die daartoe wel grondig moest worden hervormd.
Het christelijk geloof werd zo gaandeweg een politieke religie met tal van andere agendapunten, inclusief segregatie (‘God’s established order’) en het conservatief christelijk maken van de rechterlijke macht. Abortus werd aangegrepen als een aansprekend thema, waarmee het goed campagne voeren was en dat verenigend werkte.
En er staat nog veel meer op het programma, met als hoofddoel: Amerika ‘opnieuw’ een christelijk land maken, met op alle belangrijke posten lieden die zich laten leiden door religieuze voorschriften. (Zie bijvoorbeeld het Seven Mountain Dominionism.)
Het terugdraaien van het grondwettelijke recht op abortus is dus slechts het begin.
Noot:
Een ‘technofix’ als oplossing voor klimaatverandering?
Gaat een ‘technofix’ iets oplossen? (1) Klimaatverandering tegengaan door wolken te ‘witten’, CO2 uit de lucht te filteren, de zon te dimmen... Het klinkt allemaal als wanhopige pogingen – en tegen beter weten in – om een megaproces te willen keren, terwijl we anderzijds helemaal niets willen doen aan de belangrijkste oorzaak ervan, nl ons aller gedrag.
Behalve dat de kosten van technologische oplossingen meer dan gigantisch zijn en pas over enkele decennia effectief zouden kunnen zijn, zal er niets veranderen aan de oorzaak van het probleem, integendeel.
Natuurlijk is het okay om alle opties te bekijken die mogelijkerwijs iets zouden kunnen doen aan het probleem, maar de technologische optie lijkt mij niets anders dan misleidend en leverancier van valse hoop. Je kunt net zo goed een nieuw geloof beginnen waarin we na onze dood herboren worden op een tien keer zo grote planeet elders in het universum, zonder vervuiling en met consumptie in overvloed...
Noot:
.1)
Klimaatwetenschappers geloven niet meer dat klimaatdoelen gehaald kunnen worden...
Wat hiervan te denken: een grote groep klimaatwetenschappers meent dat de klimaatdoelen niet zullen worden gehaald... (1)
‘Inmiddels is de aarde al 1,1 graden warmer. Een denktank die de klimaatplannen van landen doorrekent, verwacht op basis van het huidige beleid dat de aarde in 2100 2,7 graden warmer zal zijn.
"Het is heel duidelijk dat we op een pad van plus 3 graden zitten", zegt Gert-Jan Nabuurs, IPCC-hoofdauteur en klimaatwetenschapper aan de Wageningen University. "Boven land is het nu al 2,5 graden warmer. Dus die 1,5 graden kunnen we eigenlijk wel vergeten", zegt hij ook namens de andere vijftien wetenschappers.
[...]
De Verenigde Naties hebben gekeken naar plannen voor de toekomstige productie van olie, gas en kolen en constateerden een 'gapend gat' tussen wat landen doen en wat nodig is voor de beperking tot 1,5 graden. De VN verwacht zelfs dat de productie van fossiele brandstoffen in 2030 110 procent hoger ligt dan hoort bij die 1,5 graden.
Volgens het Britse Tyndall Centre, dat klimaatverandering onderzoekt, moeten rijke olie- en gaslanden hun productie in 2030 met driekwart hebben teruggebracht om de 1,5 graden niet te overschrijden.
Maar Kevin Anderson, auteur van die studie, ziet "geen enkele aanwijzing" dat landen dit van plan zijn. "Dit laat zien dat er een radicale omwenteling nodig is. Onze leiders zijn van plan meer olie en gas te produceren en doen alsof dat in lijn met Parijs is. Of ze zijn dom, of ze liegen."
In navolging van zijn Nederlandse collega's verwacht ook hij dat het Parijs-doel zal mislukken. "Ik zie niets dat erop wijst dat we ons best gaan doen om onder de 2 graden te blijven. Ik denk dat we richting de 3 graden of meer gaan."’
Noot:
.1)
Klimaatverandering en bevolkingsgroei
Een lastig onderwerp: klimaatverandering en bevolkingsgroei. Het is evident dat de groei van de wereldbevolking klimaatverandering in de hand werkt: meer consumptie, meer productie, meer vervuiling, meer broeikasgassen. Toch wordt er zelden gewag van gemaakt in klimaatrapporten.
Om iets te doen aan de toenemende klimaatellende, wordt vaak de nadruk gelegd op gedragsverandering: minder consumeren, minder vlees eten, minder vliegen, etc. Maar hoe zit het met ‘minder kinderen’? De link met gedrag lijkt onontkoombaar, - tenzij er een grote toename is in ‘onbevlekte ontvangenissen’, maar mij niet bekend.
In het artikel (1) doet de auteur verslag van zijn speurtocht door IPCC-rapporten. ‘Op de termen ‘birth control’, ‘family planning’ of ‘contraception’ gaf de zoekfunctie geen sjoege. ‘Fertility’ wordt genoemd, maar vooral in verband met bodemvruchtbaarheid. Het rapport spreekt in volstrekt heldere termen uit dat bevolkingsgroei en toename van de welvaart de twee sterkste aanjagers (strongest drivers) zijn van de uitstoot aan fossiel CO2 maar verbindt daar verder geen enkele conclusie aan. Geboortebeperking is onbespreekbaar.’
Opmerkelijk. Kennelijk ligt het politiek gevoelig.
Noot:
.1) Termen als ‘birth control’, ‘family planning’ of ‘contraception’ (NRC, 10-6-22)
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/10/de-broeikasgassen-van-nieuwe-kinderen-a4133077?t=1655116462
zondag 5 juni 2022
Iets doen aan hét probleem van onze tijd: klimaatverandering/ ‘Klimaat – Actie & Reflectie – Platform (KARP)’
.
Heb besloten om méér te gaan doen aan hét probleem van onze tijd: klimaatverandering. Ik wil van mijn pessimisme af, en hoop velen met mij. Er is van alles gaande – zoals de oorlog in Oekraïne en de nasleep van corona -, maar dat maakt de verandering van het klimaat niet minder relevant.
Het is duidelijk dat iets doen aan klimaatverandering alleen kans van slagen heeft door samenwerking. Als eerste stap heb ik daarom enkele groepen gecreëerd, zowel op Facebook (1) als ook op LinkedIn (2): ‘Klimaat – Actie & Reflectie – Platform (KARP)’. Deze groepen willen een platform bieden aan allerlei initiatieven, met klimaatverandering als gemeenschappelijke noemer.
Te denken valt aan: melding maken van eco-events, acties (ook ludieke), discussiebijeenkomsten, eco-filosofie, protest, retraites, discussies online (zoom), vieringen, klima-borrels, leesgroepen, eco-feesten, wandelen-voor-het-klimaat, voeding, tips, etc. Zowel lokaal, als iets verder weg. En virtueel de hele wereld!
Er is van alles mogelijk, willen we iets doen aan de klimaatverandering.
Tussen de suggesties zitten er ook enkele die je misschien niet zo snel met actie of klimaatverandering associeert, zoals klima-borrels, vieringen en eco-feesten. Toch lijkt het me het beste om dit soort feestelijkheden ook op de agenda te zetten. Enerzijds om het klimaat ‘sexiër’ te maken dan het vaak wordt gepresenteerd. Anderzijds de aarde, de natuur en ons samenleven met dieren en planten zijn een feestje waard. Het betreft tenslotte ons bestaan (en overleven) in meest directe zin.
De klimaatverandering en de crises die ermee gepaard gaan, zijn existentieel een ongekende uitdaging en van mondiaal formaat. Het is de vraag of er ooit een uitdaging is geweest die zo groot en alomvattend is geweest als de huidige, en met zulke ingrijpende gevolgen, tot en met gezamenlijk overleven. To be or not be!
Klimaatverandering is niet iets dat ons geheel onverwachts overkomt, noch is zij een natuurgebeuren, zoals aardbevingen en vulkaanuitbarstingen, waar we qua oorzaak part noch deel aan hebben. Nee, we hebben er weet van, al enige decennia, en we spelen er zelf een hoofdrol in. We kunnen er dus niet onderuit.
Behalve op handelen en politiek, doet de klimaatverandering ook een forse aanspraak op ons denken, op filosofie, en ook op religie en spiritualiteit. Het is zeer de vraag of bestaande levensbeschouwingen en hun mens- en wereldbeelden ongeschonden uit de komende crises zullen komen. Want ja, zijn de bestaande levensbeschouwingen niet medeschuldig aan de ontstane situatie? Het zou kunnen dat het allemaal op de schop moet!
In alle opzichten is er dus werk aan de winkel!
Noten:
.1) https://www.facebook.com/groups/407241361122961
.2) https://www.linkedin.com/groups/12674412/
vrijdag 3 juni 2022
China en de veranderende wereldorde
Hoe ziet de wereld er over enkele decennia uit? Anders dan nu. Waarschijnlijk met China als de economische wereldleider. Een aflevering van Tegenlicht (1) laat goed zien hoe de wereldsituatie eruitziet vanuit Chinees standpunt bekeken, - met Europa in de periferie... Ontnuchterend en zeer verhelderend. Een must-see voor wie benieuwd is naar wat er komen gaat!
Enkele puntjes:
Het is al vaak gezegd: na de oorlog in de Oekraïne (of tegelijk, als het lang gaat duren), komt Taiwan. Weinigen twijfelen eraan dat China ervoor gaat zorgen dat Taiwan weer onderdeel wordt van het Chinese rijk. De vraag is alleen wanneer en hoe. En dat zal slechts één zet zijn in het spel van de grote veranderingen dat bezig is gespeeld te worden op de geopolitieke wereldbord.
Deze zet kán vergaande gevolgen hebben, afhankelijk van hoe de VS gaat reageren op de Chinese inlijving van Taiwan. En als het uit de hand loopt, zullen de gevolgen ingrijpender zijn dan wat we nu meemaken met Oekraïne, vanwege de economische verstrengeling met China.
Wat de documentaire voor mij duidelijk maakt:
. De wereldkaart ziet er voor China heel anders uit dan voor Europeanen;
. China is simpelweg aan het teruggaan naar de positie als economische wereldmacht die het altijd heeft gehad, behalve de afgelopen paar eeuwen;
. Rusland is een economische dwerg naast China, maar beide kunnen elkaar goed gebruiken, zij het om verschillende redenen;
. De hegemonie van de VS heeft haar langste tijd gehad, ook al zal dat waarschijnlijk niet zonder slag of stoot gaan;
. Het principe dat handel vrede brengt zou met de oorlog in Oekraïne ter ziele kunnen zijn gegaan.
Als ik tot me door laat dringen in welk proces we zitten, dan bekruipt me het gevoel dat de coronapandemie slechts een prelude was op een lange periode van grote veranderingen op het wereldtoneel (nee, geen complottheorie... ;-) ), - veranderingen waar ook wij als gewone burgers meer en meer mee te maken zullen gaan krijgen, zeker wanneer de spanningen tussen de VS en China zullen toenemen en wanneer economische ketens in het wereldwijde netwerk van wederzijdse afhankelijkheid zullen worden verstoord of doorbroken.
In het geval van conflict zullen beide zijden de gevolgen ervan ondervinden, maar de reacties van Westerlingen en Chinezen zullen nogal verschillend zijn. Zoals een van de geïnterviewden het verschil kenschetst: Westerlingen zijn ingesteld op het ‘najagen van geluk’, terwijl Chinezen gewend zijn aan ‘eating bitterness’, een gevleugelde uitdrukking in het Rijk van het Midden; ‘zij zijn experts in lijden’.
Waarschijnlijk zijn ‘wij’ in het Westen te naïef en te zelfgenoegzaam om in de gaten te hebben welke veranderingen eraan zitten te komen. Ons beeld van de wereld, en van niet-Westerse landen (nl dat zij willen worden zoals wij), zou er wel eens hopeloos naast kunnen zitten.
Hoe er iets aan te doen? Minstens: de wereld bekijken vanuit meerdere perspectieven, - en vooral andere perspectieven dan het ons bekende, namelijk het Westerse perspectief. In ieder geval is eurocentrisme totaal achterhaald aan het worden. ‘Wij’ komen steeds meer aan de rand van het wereldgebeuren te liggen, ervan uitgaande dat het economische en geopolitieke zwaartepunt steeds meer rond de Stille Oceaan komt te liggen...
Tenslotte enkele vragen die bij me opkomen:
Waar zijn we naar op weg? Naar een multipolaire wereld? Zouden we ons daarop moeten instellen? En wat zouden daarvan de consequenties zijn? Accepteren dat alle polen en hun invloedssferen (zoals China, Rusland, VS, Islamitische wereld en Europa) hun eigen culturele en ethische waardensystemen hebben en dat we die verschillen dienen te respecteren? Of blijft er sprake van een universele maatstaf voor menswaardigheid en mensenrechten? Hoe zal het rechtvaardigheid vergaan in wat er komen gaat? Is populisme – dat doorgaans het belang van eigen volk, cultuur of beschaving vooropstelt – een uiting van het streven naar multipolariteit in de wereld? En zou het ook anders kunnen? Kortom: Zal de veranderende wereldorde een herijking van culturele en ethische waarden teweegbrengen?
Veel vragen dus, opgeroepen door groeiende onvanzelfsprekendheid.
Noot:
.1) De wereldkaart volgens China (VPRO – Tegenlicht, NPO 2, 4-4-22)
De toekomst van de mensheid: zijn we erop voorbereid? N.a.v. Harari
Zijn we op enigerlei wijze voorbereid op de toekomst? En dan heb ik het niet over eeuwen, maar over de komende decennia. Historicus Yuval Noah Harari schildert een toekomstbeeld dat te denken geeft (1). In de video komen tal van kwesties langs, ook in de Q&A (2).
Om te beginnen: scholing en werk in de (nabije) toekomst. De ontwikkelingen gaan snel. Wat jongeren – mijn zoon, bijvoorbeeld – nu leren op school, zal over 20 of 30 jaar waarschijnlijk nutteloos zijn. Hoe de arbeidsmarkt er dan uit zal zien is uiterst onzeker. Waarop je dan als tiener of twintiger voor te bereiden, en hoe? En hoezeer zullen ook degenen die nu werken zich moeten vernieuwen om mee te blijven doen?
De kans is groot dat robots en computerprogramma’s steeds meer van ons werk overnemen, simpelweg omdat ze meer weten, efficiënter zijn, en onvermoeibaar. (Te denken valt aan productie, vervoer en medische zorg, bijvoorbeeld.) Zal dat ertoe leiden dat steeds meer mensen ‘economisch nutteloos’ worden? Of zullen zij het moeten doen met ‘bullshit-jobs’? En waarom zou een markteconomie nog in hen investeren?
Plus gerelateerde issues. Zoals het verschil tussen ‘intelligentie’ en ‘bewustzijn’, - met robots die alsmaar intelligenter worden, maar nog steeds nul bewustzijn hebben.
En politiek die volkomen achterblijft, m.n. in het meenemen van de implicaties & consequenties van de digitale revolutie in de diverse visies op de toekomst, - als er al sprake is van een visie...
Etc.
Filosofisch rijst de vraag: Wordt het geen tijd om onze visie op de menselijke conditie grondig te herzien? Immers, blijven wij mensen dezelfde, of zullen wij ook anders worden door de ingrijpend nieuwe omstandigheden? Kunnen we er wel van uitgaan dat de menselijke natuur een constante is en niet zal mee-veranderen door wat er nu gaande is, vanwege de digitale revolutie die alles verandert?
Volgens Harari worden filosofie en ethiek steeds belangrijker, ook om heel praktische redenen: problemen die eeuwenlang zijn bediscussieerd (maar zonder consequenties bleven) blijken opeens heel concreet te worden: ingenieursproblemen worden filosofische problemen, - mits filosofie meebeweegt met de nieuwe ontwikkelingen. (Veel filosofie lijkt wat dat betreft hopeloos achter te lopen, m.n. door alsmaar te blijven kluiven op botten uit het verleden... )
Anyway, food for thought!
Noten:
.1) The Future of Humanity – with Yuval Noah Harari
https://www.youtube.com/watch?v=XOmQqBX6Dn4
.2) Voilà, de Q&A bij de lezing. Ook heel boeiend.
Q&A - ) The Future of Humanity – with Yuval Noah Harari
https://www.youtube.com/watch?v=Lt7votAzI78
Moederdag, terug naar het origineel, met oproep tot vrede
Ik pleit ervoor om Moederdag in haar oorspronkelijke glorie te herstellen, namelijk als dag om moederschap te vieren in combinatie met oproep tot vrede, - zoals het ook aanvankelijk bedoeld was.
In 1870 schreef Julia Ward Howe – een bekende, Amerikaanse suffragette en voorvechtster van afschaffing van slavernij – een gedicht, ‘The Battle Hymn of the Republic’, waarin zij moeders oproept om zinloos bloedvergieten te beëindigen: het doden van elkaars zonen, zowel in de Amerikaanse burgeroorlog als ook in de Frans-Duitse oorlog.
Zou het niet mooi zijn als de jaarlijkse Moederdag niet alleen een gelegenheid zou zijn om moeders in het zonnetje te zetten, maar ook een oproep, gedaan door de moeders, om hun kinderen te laten ophouden met oorlog voeren?
Al is de context een andere, het doet denken aan het toneelstuk van de Griekse komedieschrijver Aristophanes, ‘Lysistrata’ (411 v Chr), waarin vrouwen uit Athene en Sparta in seksstaking gaan, uit protest tegen het aanhoudende wapengekletter.
Het gedicht van Julia Ward Howe, ter ere van Internationale Moederdag, 1870:
"Arise, then, women of this day!
Arise all women who have hearts...
We women of one country
Will be too tender of those of another country
To allow our sons to be trained to injure theirs...
In the name of womanhood and humanity, I earnestly ask
That a general congress of women without limit of nationality
May be appointed and held at some place deemed most convenient
And at the earliest period consistent with its objects
To promote the alliance of the different nationalities,
The amicable settlement of international questions.
The great and general interests of peace."
[Eerder bericht op Facebook, 9-5-22]
zaterdag 30 april 2022
Tijd voor een nieuwe partij, de NOZ: de Na Ons de Zondvloed partij !
Het ziet er weer geweldig uit! De meesten van ons maken zich wel zorgen over klimaatverandering, maar het aantal mensen dat vindt dat er méér moet worden gedaan neemt af. (1) Fantastisch toch! Ik had al zo’n vermoeden toen ik hoorde over Schiphol dat het aantal passagiers niet aankan die er vanwege meivakantie op uittrekken.
Misschien moeten we een nieuwe politieke partij oprichten: ‘Na Ons de Zondvloed’, de NOZ. Deze partij zou in principe een van de grootste moeten worden, zo niet de absolute meerderheid behalen.
(Ik dacht eerst nog aan: de ‘Wij Willen het Beste voor onze Kinderen’-partij, de WWBK, maar behalve dat de naam wat te lang is, zullen sommigen zich uitgesloten voelen, en dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn van een nieuwe, brede volkspartij. Ook heb ik gedacht aan de Wil Van het Volk-partij, de WVV, maar daarvoor geldt hetzelfde.)
Het partijprogramma van de NOZ is tamelijk simpel. Ik dacht aan 16 punten. Ze zijn gemakkelijk te onthouden:
.1) Klimaatactie, ja, maar alleen zolang we er geen last van hebben. En alleen wanneer iedereen meedoet, vrijwillig.
.2) Uitstoot broeikasgassen verminderen, hoezo? Immers, the sky is the limit; dus waar hebben we het over!
.3) Maximumsnelheid terug naar 130 km/u, en dat is eigenlijk al een inperking van onze vrijheid.
.4) Vliegreizen stimuleren en zo goedkoop mogelijk houden, want goed voor de mondiale economie. Bovendien, wie niet beweegt blijft stilstaan. En we werken er hard voor.
.5) Een extra Schiphol; iedereen wil vliegen, en daar hebben we ook recht op.
.6) Extra geld voor hulpverleners ter bestrijding van vlieg- en vleesschaamte, want slecht voor de volksgezondheid.
.7) Grote, vervuilende bedrijven met rust laten; het zou hun producten alleen maar duurder maken, of nog erger: ze verhuizen.
.8) Aan ‘stikstof’-reductie doen we niet, - overigens een verkeerde naam, zo negatief; dus prijsvraag voor een betere, vriendelijker term.
.9) Boeren met rust laten; zij moeten ook eten.
.10) Woningbouw ongelimiteerd door laten gaan; wie wil niet ruimer wonen, of een tweede huis.
.11) Veel vlees blijven eten; zo niet, dan leven al die koeien en varkens voor niets, en zullen ze uiteindelijk uitsterven, hetgeen niet de bedoeling kan zijn van de schepping.
.12) Partijen afschaffen die telkens weer beginnen over klimaatverandering; zij zijn ondemocratisch, verstoren de gemoedsrust en gaan overduidelijk in tegen de wil van het volk.
.13) Wetenschap afschaffen en wetenschappers omscholen; hun mening kost onnodig veel geld.
.14) Leef onbekommerd in het hier-en-nu, denk niet aan de toekomst; zoals elke spiritualiteit je zal verzekeren: morgen komt later. Wie dan leeft, wie dan zorgt.
.15) Een ander advies – gratis en voor niets – en beter voor uw welzijn en nachtrust: mijd het nieuws, vooral wanneer het gaat over klimaatverandering. Het meeste klopt niet. En er is zoveel méér in het leven! Als er echt iets belangrijks gebeurt, dan hoort u dat van ons!
.15a) De NOZ is bezig met het oprichten van een GOED NIEUWS-zender (inclusief sociale media), met uitsluitend positief en ander nieuws dat u graag wilt horen. Zoals kook-, reis- en misdaadprogramma's. En ook: Red dieren in nood. Om maar iets te noemen. Ter bevordering van de volksgezondheid. Gezondheid voor alles!
.16) En tenslotte nog een principe: te allen tijde economische groei blijven stimuleren; zo niet, dan gaan we ten onder. Dus: alsjeblieft, blijf zo veel mogelijk kopen en consumeren. Daar worden we allemaal beter van!
(Ben ik nog iets vergeten? Laat het me weten. De nieuwe partij zal uw wil, de Wil van het Volk respecteren!)
Met dit programma gaat de NOZ ongetwijfeld de grootste partij worden bij de komende verkiezingen. Met het uitdrukkelijke verzoek aan de kiezers, uiteraard, om hun wensen serieus te nemen! Wees authentiek, zorg goed voor jezelf, en vergeet ‘leuk’ en ‘lekker’ niet, want daar doen we het voor. Met uw steun en inbreng zijn wij van succes verzekerd. Leve de NOZ!
;-)
Noot:
.1) Klimaatzorgen blijven hoog maar roep om extra actie neemt af. (I&O research, 29-4-22)
https://www.ioresearch.nl/actueel/klimaatzorgen-blijven-hoog-maar-roep-om-extra-actie-neemt-af/
vrijdag 29 april 2022
Pleidooi voor een ‘hoopvol pessimisme’
In bijgaand artikel een pleidooi voor een ‘hoopvol pessimisme’ – interessante combinatie en passend bij deze tijd! (1) Zeer het lezen waard.
Waarom het hoopvolle pessimisme me wel vrolijk stemt. (Een persoonlijke opsomming)
.1) Het heeft oog voor wat er gaande is, en dat is niet best. (Het ergste komt nog.)
.2) Het erkent dat we in andere tijden leven, met een onzekere toekomst, m.n. door klimaatverandering en digitale revolutie. (Het moet eens afgelopen zijn met het terug verwijzen naar filosofen, wijsheidsleren en verlossingsgeloven uit lang vervlogen tijden. Wat hebben we daaraan ter verheldering van wat er nu gaande is? Waarom zouden zij nog van toepassing zijn op onze tijd en onze problemen?)
.3) Het erkent dat het niet allemaal vanzelf wel ‘weer goed zal komen’. (Inderdaad, ik word onpasselijk van optimisme dat blind en gemakzuchtig meent dat alles wel weer ‘op z’n pootjes terecht’ zal komen, dat er eigenlijk ‘niets bijzonders aan de hand’ is, dat het ‘nooit anders’ is geweest, dat we wel de (technische) middelen zullen (uit)vinden om de ‘uitdaging’ aan te gaan – ook zo’n vreselijk woord -, en dat we er altijd ‘uit zullen komen’, - kortom, de simplisten, de ‘positivos’ onder de slechtzienden, met alleen oog voor de eigen situatie.)
.4) Het erkent ook dat we niet alles in onze macht hebben, individueel noch collectief, misschien zelfs verre van dat.
.5) En het erkent dat inspanning ertoe doet, ook al zou kunnen blijken dat het onvoldoende is of mislukt; de inspanning telt.
.6) En belangrijk: het sluit niets uit voor het verdere verloop: het kan nog slechter gaan, maar het kan ook béter gaan.
Kortom, hoopvol pessimisme ziet dat het slecht gaat, en steeds slechter, maar het zou ook weer beter kunnen gaan, ook al ziet het er niet zo uit. En we kunnen er niet alles van verwachten, maar toch, inspanning doet ertoe.
Noot:
.1) Mara van der Lugt, Look on the dark side (In: Aeon, 26 April 2022)
zondag 24 april 2022
De stad en sociale ontbinding. N.a.v. wooncomplex 'De Verbinding' in Amsterdam
Bijgaand een artikel van Marcel ten Hooven over sociale ontbinding als gevolg van 30 jaar neoliberaal beleid (1). Toegegeven, het artikel is lang, maar wie er de tijd voor neemt, zal een aantal punten herkennen. Wat mij betreft verhelderend voor wat in mijn eigen buurt gebeurt, de Spaarndammerbuurt in Amsterdam. Het artikel plaatst lokale gebeurtenissen in een bredere context, met de vraag wat nodig is voor een tolerante samenleving, plus een schets van ontwikkelingen die het tegendeel in de hand werken, namelijk polarisatie.
Het artikel begint met een beschrijving van recente perikelen rond het Singelpark in Leiden. Groen, universitair terrein werd daar ontoegankelijk gemaakt voor studenten en anderen, omdat bewoners van herenhuizen eromheen hadden geklaagd. Deze huizen maakten deel uit van een vastgoedproject van de universiteit. En ja, daar moet iedereen voor wijken.
Ten Hooven noemt dit een voorbeeld van ‘hostile architecture’: een ingreep in het stedelijke ontwerp die duidelijk maakt wie welkom is en wie niet. (De uitdrukking is van Noreena Hertz.)
Achter mij – ik woon aan het Spaarndammerplantsoen – maakte ik iets vergelijkbaars mee. Een binnenterrein dat lange tijd een basisschool huisvestte werd verkocht aan een projectontwikkelaar die er een wooncomplex neerzette met voornamelijk koopwoningen (minimumprijs 850.000 euro). De woningen eromheen zijn voor een groot deel sociale woningbouw. Het contrast is dus enorm.
Vervolgens werd er een hek geplaatst waar eerder helemaal geen duidelijke afscheiding was. Het hoge hek werd strak tegen de schuurtjes en tuintjes gezet van de omwonenden, met nergens een opening (zie foto hieronder). Want ja, het binnenterrein is nu privé. De bewoners van het complex kunnen vrijelijk bij elkaar aanlopen, maar het hek maakt elk contact tussen bewoners van het complex en omwonenden onmogelijk. Kinderen van het wooncomplex kunnen met elkaar spelen; met kinderen van de omwonenden kan dat niet. En eerder hadden omwonenden kleine tuintjes op het binnenterrein; deze zijn nu allemaal verdwenen.
En raad eens hoe het wooncomplex is gaan heten? ‘De Verbinding’! Werkelijk, hoe cynisch kun je zijn! Een wooncomplex dat ‘De Verbinding’ heet, terwijl er helemaal niets, maar dan ook niets verbonden wordt, integendeel. Alle samenhang die er was werd juist verbroken, en verschillen – met name sociaaleconomische – zijn enorm op de spits gedreven.
Een uitstekend voorbeeld, in het klein, van sociale ontbinding, als gevolg van neoliberaal beleid, dat niet terugschrikt voor vergaand cynisme (in de benaming). Ogenschijnlijk van weinig belang, maar gezien binnen een grotere context niet zonder betekenis.
Het artikel biedt tal van andere aanknopingspunten om veranderingen in buurten zoals de Spaarndammerbuurt tegen het licht te houden. (Denk aan flitsbezorgers zoals Flink, - een fenomeen dat ook aan bod komt in het artikel.) Ik vermoed dat het in andere buurten niet anders zal zijn, niet alleen in Amsterdam, maar ook elders. (2)
.........
Noot:
.1) Artikel: Marcel ten Hooven, Sociale ontbinding (Uit: De Groene Amsterdammer, 20 april 2022)
https://www.groene.nl/artikel/sociale-ontbinding
.2) Het artikel van Marcel ten Hooven en het voorbeeld dat ik geef gaan wat mij betreft over hetzelfde als waar Joop den Uyl over sprak, in 1986, nog voordat ook in Nederland het neoliberalisme werd omarmd. Hij had het toen over de dreigende tweedeling van de maatschappij. ‘De Verbinding’ die geen verbinding is, maar het tegenovergestelde, is een symptoom van een veel breder gebeuren.
Zie: 1986 Joop den Uyl over de dreigende tweedeling van de maatschappij
https://www.youtube.com/watch?v=lyfUHT5vazw
woensdag 20 april 2022
Shanghai in lockdown & zero Covid: hoe lang is het geloof in totale beheersbaarheid houdbaar? Feuilleton van de sluipmoord op een illusie
Een tijdje leek de Chinese aanpak van de pandemie effectief: verspreiding van het virus uitroeien door strikte lockdowns op plekken waar het opdook. Op die manier kon het gewone leven in de rest van het land grotendeels doorgaan, met uitzondering dus van die enkele brandhaarden. Het voordeel van een dictatuur waarin beheersbaarheid vóór alles gaat.
Dit voordeel heeft zich ondertussen omgekeerd in een nadeel. Zoals nu blijkt in Shanghai: de megastad met 25 miljoen inwoners (!) is al wekenlang in lockdown vanwege enkele duizenden ‘positieve’ gevallen per dag. In bijgevoegd artikel doet een inwoner van Shanghai verslag van z’n ervaringen. (1)
Het lijkt me zeer onwaarschijnlijk dat het zero-Covid beleid in China succesvol kan zijn. Helemaal in het begin had het beleid misschien enige kans van slagen kunnen hebben, toen de uitbraak nog beperkt was en de verspreiding nog geen mondiale vormen had aangenomen. Maar nu?
Wij beginnen te leren leven met het idee dat Covid een blijvertje is, en telkens in nieuwe varianten zal terugkeren. (Het najaar belooft wat!) Hoe dan een land van 1,4 miljard mensen coronavrij willen houden? Blijven inzetten op zero Covid is zoiets als de jaarlijkse griep willen tegenhouden en uitbannen. Het lijkt me een onmogelijke opgave, m.n. wanneer je als enige land in de wereld dat wilt, tenzij je het geloof in beheersbaarheid maximaal blijft inzetten, ten koste van grote maatschappelijke en economische schade, en zeer veel individueel leed.
Totale beheersbaarheid is alleen mogelijk in een dictatuur, - althans, zolang burgers erin blijven geloven en zich blijven onderwerpen aan de opgelegde maatregelen, ook wanneer zij er grote nadelen van ondervinden. Maar wat als burgers het vertrouwen kwijtraken, zoals blijkt in Shanghai?
Het zou zomaar kunnen dat het rigoureus doorzetten van het zero-Covid beleid de geloofwaardigheid van het Chinese regime gaat aantasten, en dat het aldus z’n eigen graf graaft, zeker wanneer de communistische partij onder leiding van Xi Jinping haar lot eraan verbindt - maar misschien is dat niet meer dan een fantasie van mij en louter een vrucht van wensdenken. De pandemie, ooit in China begonnen, zou dan toch ook nog een positief gevolg hebben.
Anyway, los van deze fantasie blijf ik benieuwd hoe China erin gaat slagen om een wereldwijd heersend en zich snel verspreidend virus buiten de deur te houden. En zo niet, wat dan? Het is een soap om te volgen, met dagelijks nieuwe afleveringen, - ook boeiend voor wie geïnteresseerd is in mechanismes van macht en biopolitiek.
Noot:
.1) My life in Shanghai’s never-ending zero-Covid lockdown
https://www.theguardian.com/world/2022/apr/19/my-life-in-shanghais-never-ending-zero-covid-lockdown
woensdag 13 april 2022
De natuurlijke mens. Of: Samenleven uitgebreid naar alles wat leeft
Documentaire portret van ecoloog, filosoof en boeddhistisch leraar Matthijs Schouten. (1) Hij stelt zich ten doel onze relatie met de natuur, als basis van ons welzijn, te versterken.
Opvattingen en vragen over duurzaamheid en verbinding heb ik al vaker gehoord, en vaak ook glijden ze weer van me af. Deze documentaire, met natuurbeelden, oefeningen, zingen, etc., deed (me) evenwel meer. De ervaring kwam binnen. Een aanrader!
En ik heb zin gekregen om eens naar Ierland te gaan, maar dat terzijde. ;-)
De docu begint met een frisse blik op Aristoteles als belangrijke en invloedrijke verwoorder van een antropocentrisch wereldbeeld, inclusief onderscheidingen en hiërarchie. Dit werd verder uitgewerkt door Descartes, die ratio, geest en ziel beperkte tot mensen; de rest is zielloos. Resulterend in een wereld waarin de natuur voorraadschuur is.
En dan de reactie erop. Ook in wetenschappen: zij blijken dit uiterst beperkte wereldbeeld (dat ons fors heeft beïnvloed, en nog steeds) alsmaar meer te ondermijnen: we staan niet los van de omgeving, van de wereld om ons heen.
Zeker is: de homo economicus en de natuur verhouden zich niet goed met elkaar. Echter, de mens/natuur-relatie is aan het kantelen, volgens Schouten. Meer en meer richting partnerschap: we zijn deel van de natuur. De sleutel tot een duurzame toekomst: zich opnieuw verbinden, op een ander niveau dan alleen op een rationeel en zintuiglijk niveau. Met de vraag: wat wil ik zijn in relatie tot een duurzame toekomst?
Wat dat betreft is Schouten optimistisch: overal komen nieuwe beelden naar boven van menszijn en in-de-wereld-zijn. En die wereldbeelden (ook uit andere, niet-westerse culturen) worden meer en meer serieus genomen: in wetenschap, en ook in tal van groeperingen in de samenleving.
Het is niet meer vreemd om met andere wereldbeelden dan het (westerse) rationeel-empirische bezig te zijn. Verbindend, in plaats van gefocust te zijn op het onderscheiden en hiërarchie (zoals bij Aristoteles en Descartes), en in plaats van rationaliseren en objectiveren. Samenleven uitgebreid naar de natuur, d.w.z. naar hetgeen onafhankelijk van ons bestaat, leeft.
Schouten vindt zijn inspiratie voor betrokkenheid bij het welzijn van alles om hem heen in boeddhisme.
Noot:
.1) De natuurlijke mens (NPO, De Boeddhistische Blik, 12-12-21)
https://www.npostart.nl/de-boeddhistische-blik/12-12-2021/KN_1727484
dinsdag 12 april 2022
Wat is ‘ideologie’, en kan begrip ervan opnieuw van betekenis zijn?
Voor wie geïnteresseerd is in politieke analyse van onze huidige sociaaleconomische situatie, m.n. in de VS, maar meer en meer ook in Europa;
voor wie zich ook wel eens afvraagt hoe het kan dat het kapitalistisch systeem al enkele eeuwen zo stabiel is, terwijl het voor zoveel mensen nadelig uitpakt – om het zachtjes uit te drukken – en overal conflicten genereert; (Waarom is er niet meer opstand en collectieve actie?)
voor wie benieuwd is naar een frisse kijk op het thema ‘ideologie’ en de rol ervan in het cultureel-maatschappelijke leven;
én voor wie het leuk vindt om Zizek eens in een minder dominante rol te zien (hij is het zowaar eens met ongeveer alles wat Chibber inbrengt, en laat hem veel aan het woord),
zou deze video de moeite waard kunnen zijn, met Slavoj Zizek en Vivek Chibber (1).
Het debat (dat geen debat is, maar eerder een wederzijds stimulerende uitwisseling, of een dialoog, zo je wilt) vindt plaats n.a.v. een recent boek van Chibber: The Class Matrix. Social Theory after the Cultural Turn.
Links, en met name linkse intellectuelen krijgen er flink van langs, en terecht. ;-)
Disclaimer: De video is niet geschikt voor mensen die bij het horen van woorden als ‘marxisme’ en ‘materialisme’ onmiddellijk op slot gaan. Maar goed, dat is dan jammer voor hun kleingeestigheid. J
(Wat volgt zijn enkele notities in de kantlijn van het zien van de video. Je kunt ze uiteraard ook overslaan, en de video aanzetten.)
.................
Wat behulpzaam zou kunnen zijn voor het volgen van een aantal passages: vul voor ‘Über-werkers’ (waarvan sprake is in de video) ‘zzp-er’ in, en de analyse blijkt algemener geldig. Idem dito, wanneer je voor ‘kapitalisme’ ‘klimaatverandering’ invult: allebei grootheden die zo enorm en complex zijn, dat de moed je in de schoenen zinkt om er iets aan te doen. Hoe er dan op reageren? Wat te doen? En ook: wat voor verhaal vertel je jezelf over wat je (niet) doet? – dit is een van de (nieuwe) betekenissen die Chibber geeft aan ‘ideologie’: een rationalisatie van je eigen situatie en gedrag. (Cynisme kan zo opgevat worden als de belangrijkste hedendaagse ideologie: nothing can be changed.)
Veel bekende thema’s passeren de revue, inclusief jargon. Zoals kapitalisme, ongelijkheid, klassenmaatschappij, uitbuiting, politiek bewustzijn, ‘nieuw links’, culturele hegemonie, bovenbouw, en vooral, ideologie.
Deze thema’s worden afgestoft en opnieuw interessant (wat mij betreft) door het verhaal van Chibber.
Ook komt een verklaring langs voor het stemgedrag van mensen die Trump & co kiezen, en meer in het algemeen voor complotdenken.
Anyway, very stimulating! Het gesprek motiveert mij om cultureel-maatschappelijke verhoudingen opnieuw te bekijken met een marxistisch oog, zij het bijgesteld door theoretische bijdragen als die van Chibber.
Eigenlijk had ik na de Val van de Muur het marxisme zo goed als begraven. Ik ben nooit marxist geweest, en zal het ook niet worden. En toch, een marxistische analyse zegt niet alles, maar evenmin kan zij volledig genegeerd worden, wil je begrijpen wat er in de wereld gaande is. Dat vond ik toen, en dat vind ik opnieuw! ;-)
Wie herinnert zich nog het pleidooi van Wim Kok om ‘de ideologische veren af te schudden’? Lang geleden, inderdaad – 1995. Ik weet nog dat ik er toen forse bedenkingen bij had, al kon ik ze niet echt hard maken. Door het zien van onderstaande video snap ik beter wat mijn bezwaren waren.
Wat betekent het wanneer een partij (weer) ideologisch is? Dat zij analyses en een verhaal biedt om zich te verzetten tegen misstanden, ongelijkheid en andere dubieuze praktijken (denk ook aan klimaatverandering) én om solidariteit te organiseren. Ideologie als verzet, beargumenteerd en steunend op analyses.
Noot:
.1)
Slavoj Zizek vs Vivek Chibber: What is ideology?
maandag 11 april 2022
Opstand in Rusland: bieden hippies uitkomst?
Wat te verwachten van een opstand in Rusland tegen Poetin en zijn politiek? En van wie zou die opstand kunnen komen? Jongeren?
In verband hiermee las ik een interessant artikel over Russische hippies tijdens de Sovjet-Unie en over hun geestverwanten nu. (1) (Eveneens boeiend als spiegel voor ons Westerse beeld van hippies – wederom een verschijnsel dat heel verschillende vormen kan aannemen, en niet alleen de ons bekende!)
Ten tijde van de Sovjet-Unie was er ook in Rusland en in andere delen van het rijk een hippiebeweging. Anders dan in het Westen vond die beweging haar oorsprong niet in het verzet tegen een oorlog (met name die van de VS in Vietnam). ‘Sovjet-hippies waren pacifistisch, maar zonder een oorlog.’ Zij keerde zich tegen de machthebbers en de status-quo, welke vergeven was van inefficiëntie, corruptie, lege slogans en bejaarden-aan-de-macht.
Bijkomend punt: hun houding t.a.v. het Sovjet-imperium kon nogal uiteenlopen; een hippie in Litouwen, bijvoorbeeld, stond daar anders in dan een hippie in Moskou.
Ook opmerkelijk: de Sovjet-hippies waren pacifistisch, maar niet per se tegen oorlog. Daarvoor was het verzet tegen en de overwinning op de nazi’s te belangrijk.
Dit alles bij elkaar maakte dat de Sovjet-hippies zich voornamelijk apolitiek opstelden, zich onttrokken aan het heersende systeem, en voor zichzelf een alternatieve cultuur creëerden. Aldus holden zij van binnenuit de steun voor het regime uit. Niet meer meedoen kan dus ook een daad van verzet zijn! (Deze hippies waren leeftijdgenoten van Poetin, ook al was hij niet van deze beweging, integendeel.)
Zou dat nu weer het geval kunnen zijn? Is er opnieuw sprake van een generatieconflict, met gevolgen voor de huidige politiek van het Kremlin?
Volgens de schrijver van het artikel is er in Rusland wederom veel weerstand onder jongeren. Door de harde repressie blijft het moeilijk om zich actief en openlijk te verzetten tegen het huidige beleid, en met name de oorlog in Oekraïne. En ook nu weer zoeken velen het in alternatieve strategieën, bekend uit het Sovjet-tijdperk, om te laten blijken dat ze het er niet mee eens zijn: in kunst, muziek, happenings en andere media. M.n. jonge feministische vrouwen zijn een drijvende kracht in het organiseren van weerstand. Daarnaast zijn er de jonge IT-werkers en journalisten die vanuit het buitenland hun ondermijnende werk doen.
Er gebeurt dus wel het een en ander, met name onder jongeren, maar niet volgens de ons vertrouwde schema’s.
Noot:
.1) A youthquake against Putin seems unlikely. The history of Soviet hippies shows why – Juliane Fürst (Guardian, 1-4-22)
donderdag 24 maart 2022
‘Het’, opnieuw. Overpeinzing over oorlog en vergeten
.
‘HET’, OPNIEUW
Oorlog ben ik niet vergeten.
De wreedheid ervan ben ik vergeten,
en kwaadaardigheid,
als reële mogelijkheid,
als realiteit.
Het grimmige,
het verbetene,
het bruinhemdige
het fanatieke
in ons,
in mij.
Het eronder willen krijgen,
het betaald willen zetten,
het willen straffen,
het willen laten lijden.
Het verharden en de ijzeren wil,
meedogenloos,
niet alleen in nazi’s en stalinisten,
niet alleen in extreemrechts,
of in het andere Amerika.
Ik wil niet langer verhullen
met een laagje zonneschijn
of vermaak.
Niet langer verhullen,
ook niet met boeken en meningen,
noch met wijsheden.
En evenmin in verhullende trots en pronkende verhalen,
noch in stoer niet-weten.
Zij blijken zo veel aan het zicht te onttrekken.
We verkeren in een schaduwgevecht,
zo lijkt het,
en niet één dat voor altijd kan worden uitgevochten of beslist.
‘Het’ zal telkens weer terugkomen,
en nu zó.
In die zin is het wereldoorlog,
Eerst moest ik enkele zijstappen zetten,
om te ontdekken wat er gaande is.
Zoals feitelijkheden,
en ook de andere kant,
willen begrijpen wat de ander drijft,
wat zijn motieven zouden kunnen zijn,
en wat zijn rechtvaardigingen.
Om te weten wie de tegenstander is,
om zelf nog beter te kunnen opstaan,
te gaan staan voor wat ik belangrijk vind,
zo meende ik.
Maar dan ontdek ik dat ik ‘het’ voor redelijk houd,
en dat terwijl er groot onrecht wordt gedaan,
misdadig zwaar leed toegebracht,
misère en verdriet,
enorm veel,
niet te bevatten veel,
kapot gemaakt, vernield en vernietigd,
om te beginnen mensen,
hart en bloed zoals ik,
en hun dagelijks leven,
gewoon kapot gemaakt.
En dat ‘het’ geen kwestie is van begrijpen,
noch van motieven en rechtvaardigingen,
maar diepe ellende,
door mensen aangedaan,
moedwillig,
willens en wetens,
gecalculeerd dood en verderf zaaien
in onschuldige levens,
ook al zullen veel Russische soldaten nauwelijks weten
waarvoor ze vechten,
of waartegen.
Begrijpen?
Misschien, maar niet als eerste en belangrijkste.
Er is helemaal niets normaal aan oorlog.
Aan 'het' valt helemaal niets te onthullen,
noch te verduidelijken.
‘Het’ is kwaadaardig en duister,
en ‘het’ is des mensen.
In mij ook,
dus.
En ja,
dat kwam aan,
komt vlijmscherp binnen,
en stuit op het harde in mij,
het harde en verhardende,
het hard willen zijn,
stijfhoofdig worden
en willen stuk maken,
er niet om geven
wat ‘het’ aanricht.
En ‘het’ is al jaren gaande,
als oorlog,
of conflict,
in de Oekraïne,
en elders
in Europa en de VS,
in NL,
en ook in mij.
En de fascinatie ervoor groeide eveneens,
als een dagelijks spektakel,
alsof ‘het’ een spektakel is,
iets om naar te kijken,
en om over te rapporteren met een mening,
om over na te denken
op afstand,
en om heimelijk te voeden met belangstelling
en aandacht.
Er langzaam ook enige sympathie voor krijgen,
zo van: er-zit-toch-ook-iets-in,
vooral wanneer ‘het’ een verhaal heeft
dat niet helemaal dwaas is
en iets aanspreekt dat er ook mag zijn,
zogezegd,
een verhaal dat er zelf om vraagt,
eist
niet genegeerd te worden,
en waarom wel, niet waar?
Dus, waarom niet er dan ook aandacht aan schenken,
inclusief enige welwillendheid?
Zoals het klinkende verhaal van Zemmour
of anderen die onverdraagzaamheid en vernedering voorstaan.
Immers, ‘het’ moet er toch kunnen zijn?!
En dan nu ontdekken dat dit alles wolf in schaapskleren is,
of beter, de wolf noemen die er mag zijn,
want een wolf is toch ook een dier,
en in de dierentuin mogen alle dieren er zijn,
immers.
Maar wat als die afstand,
die dierentuinafstand,
van tv en spektakel,
slechts virtueel blijkt,
en tegelijk buitengewoon reëel is,
zoals nu: roofdieren in actie.
Niet alleen naast de deur, in buurlanden,
maar ook in huis,
in eigen huis.
Kom verder,
dat is het enige wat ik nu kan zeggen.
Ik wil ‘het’ onder ogen zien,
in mijzelf ontdekken,
en ‘het’ niet langer buiten de deur aanwijzen.
‘Het’ betreft een grote oorlog,
en die begint in mij,
ook om er iets aan te doen,
of om er iets méé te doen.
Ik weet nog niet wat of hoe.
Minstens om ‘het’ als een pitbull
in mijn getraliede ruimte
te verwelkomen,
en het met hem uit te houden.
Om te beginnen, het met mijn pitbull uithouden,
of is het een hyena, bijtgraag en verscheurend?
Goed kennen doe ik hem nog niet.
In ieder geval niet langer wegsluiten,
of negeren.
De wolf buiten, in welk formaat ook, heeft een broer in mij.
Hij lag in de schaduw van mijn verblijf
en is tevoorschijn gekomen.
Of beter,
hij is aan het licht gekomen door een oorlog
die helemaal niet zo extern blijkt te zijn,
maar ook eigen.
Ik weet niet of mijn weerwolf getemd kan worden.
Ik weet niet of ‘het’ huisdier kan worden.
Ik weet ook niet of ik dat moet willen.
Minstens beseffen dat ‘het’ er is, en hem zien,
en onderzoeken door toe te laten.
Misschien blijkt ‘het’ een coyote,
belichaming van omvormende kracht,
zoals Indianen beweren.
Misschien ook niet, en is hij eerder een hydra.
Mijn aandacht voor de oorlog zou moeten,
zou kunnen beginnen
met aandacht voor mijn eigen vervloekte deel,
voor de wilde, ongetemde hond die in mij huist,
die in mijn kelder rondzwerft,
en zich voedt met onvrede en frustratie.
Hoe mijn hart open te houden voor wat erin schuilgaat?
Rauw gevoelig voor iedereen en alles
en niet alleen wat bevalt.
Laat ik het proberen.
POST SCRIPTUM
Jarenlang heb ik mij niet willen verdiepen in het ‘kwaad’.
De fascinatie voor de nazi’s heb ik nooit gedeeld.
Machtspolitiek: ik wist van het bestaan ervan, maar het bleef bij gedachten.
Hetzelfde wat betreft massale wreedheid en het begaan van gruwelijkheden.
Alsof ‘het’ iets van het verleden was, of alleen nog gebeurde in ‘achtergebleven’ delen van de wereld, zoals het Midden-Oosten of Afrika, beheerst door godsdienst en andere lichtgelovigheid, - vergeef me de arrogantie.
In de 21ste eeuw van het moderne leven zou zoiets niet meer voorkomen, toch?
Ik was verbaasd, ja verbijsterd, toen ik haat en kwaadaardigheid meemaakte in mijn directe, intieme omgeving. En ook dát – terwijl het me veel pijn heeft gedaan – bleef ik zien als een uitzondering, of als ziek. Menen dat het meer was dan dat, kon niet waar zijn.
En nu? Wat nu?
Ben ik zelf kwaadaardig geweest zonder het te zien?
En hoe staat het met mijn haat? – versteend dan wel lichtgloeiend.
En andere agressie?
Ook wist ik uit eigen ervaring hoe beschadigend de obsessie met uitverkorenheid kan zijn, met name wanneer verbonden met godsdienst en identiteit. Ik heb eronder geleden en heb er gevoelige littekens aan over gehouden: mijn jeugd en opvoeding werden erdoor beheerst, met een vriendelijk gelaat weliswaar, maar toch.
En ja, ook hieraan heb ik niet al te veel willen verbinden, terwijl ik het onmiddellijk ruik wanneer er sprake van is in persoonlijke verhalen of in het wereldnieuws.
Heb ik ook dit kwaad weggedacht naar de verleden tijd en naar vroegere levensovertuigingen?
Heb ik het leed willen wegdrukken om er geen last van te hebben?
Eerder heb ik de link niet willen leggen met menszijn, in het algemeen, en dus met mijzelf.
Moet ik onder ogen zien dat het anders is?
Buiten schot blijven lijkt niet meer mogelijk.
Noot:
Deze overpeinzing is ontstaan naar aanleiding van het lezen van een stuk dat mij enorm trof: ‘Nu weten we het’, geschreven door de Russische schrijver Dmitry Glukhovsky (De Groene Amsterdammer, 21 maart 2022).
Abonneren op:
Posts (Atom)