Als wereldmacht is de politiek van de VS van invloed op grote delen van de wereld, inclusief Europa. Die politiek is sinds Trump nogal eens onbegrijpelijk of lachwekkend. Ook in de huidige coronacrisis wekken uitspraken en beslissingen van de Amerikaanse president grote verbazing, to say the least. Ligt dat alleen aan Trump of speelt er meer?
De persoonlijkheid van de huidige president speelt een belangrijke rol, maar van groot belang is ook zijn aanhang, die hem aan de macht heeft gebracht en die hij tevreden moet houden om opnieuw gekozen te worden.
Wat we al langer wisten is dat die aanhang niet alleen Republikeins is, maar ook nogal christelijk, voor een fors deel althans. Wie herinnert zich niet beelden van predikers die om Trump heen staan en gezamenlijk bidden voor het welslagen van diens onderneming! Was deze ceremonie slechts een teken van Amerikaanse folklore?
Door de coronacrisis is me duidelijk geworden dat die christelijke aanhang er opvattingen op nahoudt die – om het mild te zeggen – nogal vreemd zijn. Er waren bijvoorbeeld leiders van megakerken die weigerden om aan ‘social distancing’ te doen (‘wie gelooft zal niet besmet raken’). En toen mensen ziek werden en grote bijeenkomsten sterk werden ontraden, weigerden ze om te stoppen met ‘live’ kerkdiensten (‘het bloed van Jezus zal ons redden’). Opmerkelijk is dat ook Trump heel lang heeft gewacht met het nemen van maatregelen tegen de om zich heen grijpende pandemie. Toeval?
Waarschijnlijk is dit gedrag en denken voor ons slecht voor te stellen en zijn we geneigd om het aan een stelletje onverantwoordelijke gekken toe te schrijven. Maar toch, er zit een breder verhaal achter.
Natuurlijk is de aanhang van Trump divers, en datzelfde geldt voor het christendom van zijn aanhang: ook dat bestaat uit veel verschillende stromingen. Een fors deel van die aanhang bestaat uit elkaar overlappende bewegingen met miljoenen aanhangers en verwante opvattingen: ‘Evangelicals’, ‘Pentecostalism’, ‘Charismatic Movement’, ‘Christian Nationalism/Americanism’. Wie googlet op deze trefwoorden, vindt vanzelf meer informatie. (Ook in Nederland is er het een en ander van te merken, m.n. de ‘pinksterbeweging’. Volgens World Christian Database is een kwart (!) van de twee miljard christenen in de wereld lid van de pinksterbeweging. (1))
In Amerika blijken deze bewegingen niet alleen bezig te zijn met geloofszaken (u weet wel: ‘geloof is een privézaak’). Sinds de jaren ‘70 verbinden zij geloof aan politiek (ze bestrijden o.a. de scheiding van kerk en staat), en zijn er doelbewust op uit om cultuur en samenleving te transformeren in christelijke richting. (Amerika zou door de grondleggers bedoeld zijn als een christelijke natie, en dat dient te worden hersteld; vandaar ‘Christian Americanism’ of ‘Christian Nationalism’). (2)
Er zijn ook plannen en strategieën voor deze cultureel-maatschappelijke transformatie. Een ervan is het ‘Seven Mountain Mandate’. Men streeft ernaar om elk terrein van het leven opnieuw christelijk te maken: religie, familie, onderwijs, entertainment, media, overheid en business. Het is een lange-adem-strategie: stukje bij beetje. (3)
Toen ik dit las moest ik denken aan ‘Lange Mars door de Instituties’ uit de jaren 60/70. Radicaal links probeerde toen revolutionaire veranderingen door te zetten, door overheid en samenleving van binnenuit radicaal te veranderen, lees: socialistisch te maken. Nu lijkt men in de VS met iets soortgelijks bezig, maar dit keer christelijk.
Ik heb niet het idee dat die transformatie zo gemakkelijk zal gaan, maar goed, men werkt er hard aan. En men heeft in Trump een president gevonden die hieraan meewerkt, waarschijnlijk om minder christelijke redenen, maar toch. Misschien zien ze hem als een ‘nuttige idioot’ of als een ‘poster boy’; en misschien heeft hij hen vooral nodig voor zijn machtsambities. In ieder geval kunnen ze elkaar goed gebruiken, en met gevolgen.
Ik zeg niet dat de radicaal christelijke agenda allesverklarend is voor de keuzes die president Trump maakt, maar zij speelt zeker een rol, en waarschijnlijk een grotere dan wij vanuit het seculiere Nederland voor mogelijk houden.
Onderzoek naar achtergronden van Trumps politiek en naar christelijke reacties op de coronapandemie maakt mij er niet vrolijker op, maar hierdoor begrijp ik wel beter wat er gaande is aan de andere kant van de Grote Plas. We lijken hier nog niet veel te maken te hebben met activistische christenen die erop uit zijn om cultuur en samenleving (opnieuw) christelijk te maken. Maar mochten er zich symptomen openbaren die in die richting wijzen, dan weten we waar de infectie vandaag komt. ;-)
Noten:
.1: Volkskrant, 7-1-2019: ‘Binnen de pinksterkerk is het geen schande als je zondagochtend met een kater naar de preek komt.’
.2: New study of Christian nationalism in Texas should be a warning for the whole country
.3: Powerful Pentecostal Movement Aims to Conquer ‘Seven Mountains’ of American Life
