zondag 21 augustus 2011

Verzet: zichzelf een vraag stellen...


Over verzet gesproken, een treffend gedicht van Remco Campert:


Verzet begint niet met grote woorden
maar met kleine daden

zoals storm met zacht geritsel in de tuin
of de kat die de kolder in z’n kop krijgt

zoals brede rivieren
met een kleine bron
verscholen in het woud

zoals een vuurzee
met dezelfde lucifer
die de sigaret aansteekt

zoals liefde met een blik
een aanraking iets dat je opvalt in een stem

jezelf een vraag stellen
daarmee begint verzet

en dan die vraag aan een ander stellen

zondag 14 augustus 2011

‘Neem het niet!’

Gisteren stuitte ik op een naam en een boekje waar ik nog niet eerder van had gehoord, maar die al enige maanden weten te inspireren. Even niet opgelet, kennelijk. Het gaat om de 93-jarige Stéphane Hessel, een Franse oud-diplomaat en -verzetstrijder. Hij riep eind vorig jaar jongeren op om zich vaker boos te maken: tegen graaizuchtige banken, kleurloze politici en door commercie gecorrumpeerde media. Hij deed zijn oproep in zijn pamflet ‘Indignez-vous!’ (Verontwaardig U!) In het Nederlands vertaald onder de titel ‘Neem het niet!’. Ik zal het eens gaan lezen.

Volgens NRC-next, waarin ik er een artikel over aantrof, inspireerde het pamflet tot de geuzennaam ‘indignados’ (verontwaardigden) en is het uitgegroeid tot de bijbel van boze jongeren in Frankrijk en Zuid-Europa. Met de gebruikelijke slogans, zoals: ‘Plunderen is, van laag tot hoog, de nieuwe norm in Europa’.

Een citaat uit NRC-next (12-8-11): ‘De hamvraag is of de indignados meer kunnen dan mopperen of, in het beste geval, dagdromen: ze weten elkaar uitstekend te vinden op Facebook en Twitter, ze vergaderen zich suf, zijn meesters van het spontane protest, maar slagen er nog niet in om hun onvrede te vertalen in positieve ideeën of echte politieke invloed. Anders dan in 1968, toen het marxisme de grammatica leverde voor het jongerenprotest, is er nu geen bindende ideologie, geen Utopia aan de horizon.’

Ondertussen zijn er protestmarsen in aantocht, vanuit Spanje en Frankrijk, richting Europees Parlement. Daar willen de ‘indignados’ een gezamenlijk plan met economische en politieke hervormingen presenteren. Op 15 oktober. Onderweg wordt er vergaderd. De lokale bevolking wordt gevraagd welke frustraties er leven. Er wordt gediscussieerd. Alles zonder leiders of stroomlijnende organisatie.
Ben benieuwd wat deze antikapitalistische, of moet je zeggen prodemocratische pelgrimstochten gaan losmaken en wat hun boodschap zal zijn in het Santiago de Compostela van hun reis door Europa, Brussel.

zaterdag 13 augustus 2011

Film: The Best of Youth

Mooie film gezien: La Meglio Gioventù, van Marco Tullio Gordana. In delen, - hij duurt 6 uur! Een klein minpuntje aan het einde, maar daar zal ik het verder niet over hebben. Het verhaal beslaat 4 decennia, een periode waarin je van student opa kunt worden, - hetgeen ook gebeurt. We volgen het leven (en de dood) van een tiental mensen, een familie met uitbreidingen. In Italië. Vanuit de jaren ’60 tot begin 21ste eeuw, inclusief antipsychiatrie, Rode Brigades en maffia, maar dat is niet waar de film over gaat. Waar gaat hij wel over? Liefde, poëzie en menselijkheid, - zoiets. Er wordt veel getoond, zonder dat het wordt uitgelegd. Soms vraag je je af hoe iemand een situatie of gebeurtenis beleeft, maar dat blijft gissen. Het is een film, geen roman. Kijken!

Werpt de film enig licht op cultuur en samenleving in Europa?
Moeilijk te zeggen. Is The Best of Youth (Engelse vertaling van de filmtitel) een portret van een tijdperk? Nee, hij toont een particuliere insteek (zoals ook deze weblog er een is): zonder sociologische pretentie.
Wel zijn een aantal dingen herkenbaar. Zoals het rücksichtslose idealisme op links, te zien in de film (een van de personages wordt lid van de Rode Brigades): ten koste van familie en mensenlevens. Moet dat rücksichtslose idealisme nu op rechts worden gezocht? Met Anders Brejvik als moorddadige exponent.
Was de jeugdopstand in de jaren 60/70 ideologisch gedreven, en zijn de rellen in Engeland het toonbeeld van ideologisch nihilisme?

vrijdag 12 augustus 2011

Opstand

De krant lezen deze dagen staat ongeveer gelijk met psychologische zelfmoord. Het is nauwelijks te verdragen wat er allemaal gebeurt. Alles lijkt in te storten. Overdrijf ik? Zou kunnen.

Aanleiding voor deze nieuwe weblog is het lezen van twee kranten vanochtend bij de Coffee Company. In NRC-next en de Volkskrant artikelen over de stand van de wereld, met titels als ‘Als je nu 25 bent, heb je weinig om naar uit te kijken. Vooral in Zuid-Europa is perspectief klein’, ‘Extreem-rechtse club wil Denemarken ‘schoon’ maken’, ‘Wereldeconomie niet weer gered door China’, ‘Klopjacht politie op relschoppers’, ‘Status van Frankrijk brokkelt af’, 'Boos maar richtingloos', etc, etc. Soms lijken kranten een scenario voor een naderende catastrofe. Gelukkig is het leven meer dan krantennieuws.

En toch, wat me triggerde was een opiniestuk van Theodore Dalrymple over de rellen in Engeland, afgelopen dagen. Titel: ‘Rellen zijn loon van laf leiderschap’ (Volkskrant). Het stuk liegt er niet om. Een genadeloze visie op de stand van de Britse cultuur en samenleving.

Het stuk begint zo:
‘De onlusten in Londen en andere Engelse steden zijn een twijfelachtig eerbetoon aan de apathie, de morele lafheid, de onbekwaamheid en het carrièrezuchtige opportunisme van de Britse politieke en intellectuele klassen.
Op de ene of andere manier zijn zij erin geslaagd niet te zien wat evident is voor iedereen die een wandelingetje maakt in een drukke Britse straat en zijn ogen openhoudt: dat een aanzienlijk deel van de jonge bevolking van het land lelijk, agressief, gemeen, slecht opgevoed en onbeschoft is en misdadige neigingen heeft. Die jeugd heeft geen enkel zelfrespect, wel veel eigendunk. Ze vindt dat ze recht heeft op een hoog levenspeil en op andere dingen, zonder daar ook maar de minste inspanning voor te doen.’

En besluit met het volgende:
‘Dat alles doet uiteraard niets af aan de persoonlijke verantwoordelijkheid van de relschoppers. Maar deze onlusten zijn symptomatisch voor een maatschappij die snel uiteenvalt, voor een volk dat geen leiders en geen volgelingen telt, maar enkel nog egoïsten.’

De rest van het opiniestuk bestaat uit voorbeelden om zijn stellingname te onderbouwen. (Na te lezen op het internet.)

Vragen die het stuk van Dalrymple bij mij opriep, gecombineerd met de televisiebeelden en berichten van de afgelopen dagen: hoe staat het ervoor in Nederland? Is Engeland een uitzondering binnen Europa?
Wat te doen met de ‘gut feeling’ dat ‘something is rotten’?

Twee wake up calls in enkele weken tijd: de aanslagen in Oslo en de rellen in Engeland. Plus de aanhoudende eurocrisis (of is dat van een andere orde?) Wat gaat er mis? Zijn de gebeurtenissen inderdaad op te vatten als een symptoom? Is Europa ziek? Of zijn dit overdramatiseringen?