Oorlog in Europa: hoe stellen we ons teweer? (2) Creativiteit als verzet!

Waarom zouden we ons druk maken over de oorlog in Oekraïne? Wat staat er op het spel?

 

Kort gezegd: een pluriform, dynamisch Europa, rijk aan verschillende culturen, rijk ook aan verschillen binnen landen die gezamenlijk de Europese beschaving vormen. (1) En Oekraïne maakt deel uit van deze beschaving, en wil dat ook nadrukkelijk! Hoe haar te verdedigen? Met nog meer creativiteit!

 

De Europese beschaving manifesteert zich in een breed palet aan culturen. Als er iets is dat niet wil lukken in Europa, dan is dat gelijkschakeling. De verschillen binnen Europa zijn dan ook haar kracht: een weelde om trots op te zijn! De multiculturele samenleving is in de eerste plaats Europa als geheel.

 

Met de aanval van Poetin op de Oekraïne heeft hij niet alleen de soevereiniteit van een land wreed geschonden. Ook wil hij een zelfstandige, Europese cultuur – de Oekraïense – onderwerpen aan dezelfde regels van het spel die hij in Rusland laat gelden. En die regels zijn monocultureel en dictatoriaal: er wordt geen tegenspraak geduld; oppositie is onmogelijk; en tal van vrijheden worden beknot omwille van een cultuur die georganiseerd is rond het idee van één heersend volk, het Russische. 

 

Ook in Europese landen zijn er tendensen die de culturele pluriformiteit om zeep willen brengen, ten gunste van een uniforme cultuur rond het idee van één volk. Als Poetin wint in de Oekraïne, zal dat een versterking betekenen van deze tendensen.

 

Hoe ons hiertegen teweer te stellen?

 

Enerzijds door het verzet van de Oekraïense bevolking op alle mogelijke manieren te steunen en door het Rusland van Poetin te raken waar het maar kan. 

 

Anderzijds – en dat lijkt mij ook belangrijk – door bij te dragen aan een bloeiende Europese beschaving, en aldus te maken dat iedereen (nog meer) het gevoel krijgt dat het de moeite waard is om in Europa te leven en om haar te verdedigen, inclusief Oekraïne. En dát Europa kan niet anders dan pluriform en dynamisch zijn, rijk aan verschillen in cultuur!

 

Verdedigen door te creëren! Op alle mogelijke gebieden! Laten we niet in een defensieve kramp schieten. Laten we Oekraïne verwelkomen door de pluriformiteit van Europa te vergroten en versterken, in het besef dat deze creatieve veelvormigheid een kracht is, en niet vanzelfsprekend. 

 

Natuurlijk is er meer nodig dan Europa laten bloeien en creatief zijn. Het is zeker niet het enige antwoord. Maar wel een goed alternatief voor gefocust zijn op welvaart, comfort en consumptie. Deze mentaliteit hoeft wat mij betreft niet gered te worden, - ook gezien die andere crises, rond klimaatverandering.

 

De oorlog in Oekraïne heeft Europa wakker geschud. Zijn we zelfgenoegzaam geworden? Zou kunnen. Behoeft onze beschaving vernieuwing? Zou kunnen. Is het nodig opnieuw te gaan spelen, om vastgedraaide en verouderde patronen te doorbreken en nieuwe vormen te creëren, op alle mogelijke gebieden? Leve de homo ludens! Leve de spelende mens!

 

Meer nog dan eerder voel ik me Europeaan, en ik ben er trots op!

 

 

Noot:

.1) Zonder er nu een punt van te willen maken, lijkt het me belangrijk om ‘Europa’ te onderscheiden van ‘Europese Unie’. Ook als de EU, als politieke organisatie, uiteen zou vallen en verdwijnen, zou er nog steeds Europa zijn, als beschaving. (Zelfs Groot-Brittannië maakt er onderdeel van uit, ook al doet het z’n best om er niet bij te horen.) Waar de Europese beschaving voor staat, is onderwerp van discussie, en deze zal nooit beslist worden. Beter gezegd: de hele discussie is vitaal en dynamisch bestanddeel van Europa als beschaving.

 

Oorlog in Europa: hoe stellen we ons teweer? (1)

Opmerkelijk hoeveel mensen ik het afgelopen etmaal in de media heb horen beweren dat de defensie-uitgaven omhoog moeten, om weer een geloofwaardige afschrikkingsmacht op poten te zetten. (1) We hebben het laten versloffen, zijn gaan geloven in langdurige vrede, in de overtuiging dat oorlog iets van de verleden tijd is of zich alleen nog afspeelt in tamelijk achtergebleven gebieden van de wereld, ergens in Verweggistan. 

Zijn we inderdaad watjes geworden die zich alleen nog druk kunnen maken over de eigen portemonnee en wat ermee te doen? Gepreoccupeerd met vermakelijkheden, stedentrips, en de prijs van huizen en andere consumptieartikelen – terwijl de meesten van ons meer dan genoeg te besteden hebben. Zijn we de wereld gaan zien louter als plek om van te genieten, om op vakantie te gaan of om in te investeren? 

 

En wat een mogelijke oorlog betreft: zijn we te kleinzerig en gemakzuchtig geworden voor harde confrontaties? Te laf en frivool om onszelf te verdedigen? (2)

 

De oorlog in de Oekraïne heeft ruw doen ontwaken uit een droom van gemak en vermaak. Alle deskundigen die aan tafel schuiven in de diverse televisieprogramma’s weten ons te verzekeren dat de Russische agressie in de Oekraïne ons allen gaat raken, minstens financieel en economisch. En ook op het gebied van defensie zullen we de nodige offers moeten gaan brengen. De kans is groot dat Poetin ook voormalige Oostbloklanden die nu lid zijn van de NAVO zal gaan bedreigen of invallen. En dan komt het erop aan, want: een aanval tegen één betekent een aanval tegen allen – het principe van de gemeenschappelijke verdediging (Artikel 5 van het Verdrag van Washington).

 

Ik vraag me deze dagen af wat ik zou doen als ik in de Oekraïne zou wonen. En wat zou ik mijn zoon aanraden? De regering van de Oekraïne heeft een verbod afgekondigd voor mannen in de leeftijd van 18 tot 60 jaar om te vertrekken naar het buitenland. En terecht, ben ik geneigd te zeggen. Wie moet het land verdedigen wanneer de weerbare mannen vluchten? Maar goed, wat zou ik doen in zo’n situatie?

 

Als voormalig dienstweigeraar merk ik in een nieuwe realiteit te zijn terechtgekomen. Opgezadeld met een gewetensvraag, opnieuw: zou ik nu wederom dienstweigeren als mij gevraagd werd als militair het land te verdedigen? Ik zou het echt niet weten. Misschien dat ik mij zou aanmelden voor de afdeling ‘cyber-defensie’, - of is dat te gemakkelijk? (3)

 

Ik weigerde destijds dienst omdat ik niet op commando wilde doden en omdat ik meende dat er betere, menswaardiger manieren waren om weerstand te bieden aan agressie en oorlogsgeweld. Vind ik dat nog steeds? Wat zou geweldloos verzet in een situatie als die van de Oekraïne kunnen betekenen? Of is militair geweld toch de enige optie? En breder: is een stevige en onverzettelijke defensiemacht onvermijdelijk geworden, opnieuw?

 

Nauwelijks bekomen van de diepgaande ontregeling door een pandemie, de afgelopen twee jaar, is er opnieuw een ingrijpend gebeuren gaande dat mij dwingt om mijn opvattingen over mens, wereld en het leven grondig te herzien. Opnieuw existentieel: een kwestie van leven en dood. Nu niet een dodelijke ziekte en de (collectieve) bereidheid om er zich tegen teweer te stellen – of niet -, maar een bedreiging van onze veiligheid en vrijheid, met de vraag hoeveel we ervoor overhebben. Ik dacht dat 2022 een jaar zou worden om het leven weer fris en energiek op te pakken. Het blijkt anders te lopen.

 

 

 

Noten:

.1) Zie bijvoorbeeld: ‘De enige manier om Poetin te stoppen’ (NRC, 24-2-22)

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/24/de-enige-manier-om-poetin-te-stoppen-a4093527?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_campaign=twitter&utm_term=20220224

 

.2) Of in termen van Nietzsche: verworden tot de ‘laatste mens’. ‘Ze zijn kleiner geworden en worden almaar kleiner: - en dat komt door hun leer van geluk en deugd. (…) Ze willen in hun onnozelheid eigenlijk één ding het meest: dat niemand hun pijn doet.’

 

.3) Overigens verbaast het me wel dat in de voorgestelde reacties op Poetin’s agressie helemaal geen melding wordt gemaakt van een cyber-aanval andersom, op Russische doelen, als optie. Ligt erg voor de hand, lijkt me. Waarom zou dat zijn? Of gebeurt het ook, maar wordt het niet openbaar gemaakt?

 

Sancties tegen Poetin zullen niet werken, en daar is een filosofische reden voor

Menen dat Poetin zal schrikken van financieel-economische sancties is dezelfde misvatting (om niet te zeggen: stupiditeit) die ook te horen was tijdens de oorlog in ex-Joegoslavië (1999). In Servië werden toen industrie en infrastructuur zwaar gebombardeerd in de overtuiging dat deze economische schade Milosevic tot inkeer zou brengen. Niets daarvan. Ook Poetin zal zich er niets van aantrekken.

Waarom? Omdat zij er persoonlijk te weinig door getroffen worden? Omdat beide Slaven zijn en in een Oosters-Orthodoxe traditie zijn opgevoed? Omdat ze de verkeerde raadgevers hebben? Allemaal flauwekul.

 

Soms heeft het zin om aloude filosofische onderscheidingen af te stoffen en weer in paraatheid te brengen. Ditmaal iets van Plato. Het mag vergezocht lijken, maar toch. Het gaat me allerminst om die oude heer uit Athene, maar om zijn treffende verwoording van een gegeven dat we allemaal herkennen, maar toch gemakkelijk over het hoofd zien.

 

Waar wil ik heen? Plato maakt een onderscheid tussen drie ‘zielendelen’: verstand/rede (logos), hartstocht/eerzucht (thymos) en begeerte (eros). (1) Alle drie spelen een rol in menselijk doen en laten. Ik wil nu niet verder ingaan op hoe Plato dit verder uitwerkt. Het onderscheid volstaat om een en ander te verhelderen.

 

In het Westen zijn we eraan gewend geraakt om de mens op te vatten als een logo-erotisch wezen: iemand met verstand enerzijds en begeerte anderzijds. We worden gedreven door begeerte, en we worden geacht daar op een verstandige manier gevolg aan te geven. En ja, onze begeerte wordt dagelijks aangesproken: in reclame, om te consumeren, bezitsdrang, etc. En ja, we doen er verstandig aan om niet toe te geven aan elke impuls.

 

Vraag is: is deze voorstelling van zaken compleet? In het hele plaatje komen hartstocht en eerzucht niet voor. Is dat terecht?

 

Wie enig zelfonderzoek doet en oog heeft voor menselijk gedrag, zal moeten toegeven dat we ons niet slechts laten leiden door begeerte, noch dat verstand de baas is. Evenmin is het zo dat soms de een en dan het andere het voor het zeggen heeft. Hartstocht en eerzucht spelen een even grote rol, en soms meer dan dat. 

 

Iedereen kent situaties waarin we er helemaal door werden beheerst: gepassioneerd, gedreven door hartstocht of door ambitie, blind van woede, verteerd door jaloezie, getergd doordat we zijn beledigd, etc. 

 

Dus, hoezo de mens als begeertewezen (eros) met verstand (logos)? Wie voorspellingen wil doen over menselijk gedrag zal ook hartstocht en eerzucht (thymos) mee moeten nemen in zijn inschattingen. 

 

En dat is precies wat ontbreekt wanneer erop wordt gespeculeerd dat Poetin wel zal schrikken van (zware) financieel-economische sancties. Natuurlijk zal dat voor hem geen reden zijn om zijn plannen bij te stellen. Wie werkelijk meent dat zijn vijanden logo-erotisch in elkaar steken, heeft slecht naar zichzelf gekeken. Het getuigt van een beperkt en eenzijdig mensbeeld. (2)

 

Om in te schatten wat Poetin van plan is, hoe ver hij wil gaan, en wat hem eventueel tot stoppen zal dwingen, zal óók mee moeten nemen waardoor hij ‘thymotisch’ gedreven wordt. M.a.w. wat drijft hem qua hartstocht en eerzucht? (3) En niet alleen hem; ook zijn aanhang, oftewel het ‘volk’: wat wordt in hen aangesproken om mee te gaan in dit conflict? En wat om het te beëindigen...

 

Overigens hebben ‘wij’, aan de andere kant van het conflict, uiteraard ook te maken de werking van ‘thymos’. Europa en met name Amerika, in de persoon van Biden, staan voor moeilijke beslissingen. Het gaat niet alleen om wat er nu gebeurt in de Oekraïne. Er staat veel meer op het spel. Denk aan de kwestie ‘Taiwan’. 

 

Voor China is Taiwan, wat Oekraïne is voor Rusland: een land dat deel hoort uit te maken van het eigen rijk. En voor de VS betekent dat: uitgedaagd worden in z’n positie als supermacht, - Taiwan staat immers min of meer onder de bescherming van de VS, net als de Oekraïne. En ja, ook hierin zijn het niet alleen belangen die bepalend zijn. Amerikaanse eerzucht, als supermacht, zal zeker meedoen in de afwegingen, - hetgeen heel begrijpelijk is. 

 

De situatie in Oekraïne heeft alle ingrediënten in zich voor een vergaande escalatie, vooral omdat naast belangen ook de 'thymos' (eerzucht etc) een hoofdrol speelt.

 

Tenslotte, waar is Poetin wel gevoelig voor? Voor erezaken. Voor wat hij bereikt zal hebben. Reputatie. Voor zijn plaats in de (Russische) geschiedenis. Etc. Sancties zullen misschien enig effect hebben in zoverre ze Poetin en Rusland ernstige reputatieschade toebrengen. 

 

Noten:

.1): Wie bekend is met zijn dialogen: in de Phaedrus gebruikt Plato het beeld van de wagenmenner (logos) en de twee paarden: een wit paard (thymos) en een zwart (eros).

.2) Om dezelfde reden is een populair motto, ontleend aan Clinton en vaak gebezigd in verkiezingstijd, schadelijke onzin, want eenzijdig: ‘It’s the economy, stupid’. 

.3) Sommigen beweren dat het Poetin te doen is om een herstel van de USSR. Ik betwijfel dat sterk. De USSR werd ideologisch bijeengehouden door het marxisme-leninisme. Het rijk van Poetin wordt ideologische geïnspireerd door de idee van het ‘Russische volk’. Daar is ook een naam voor: Russkiy mir, Russische wereld. In Poetins optiek horen het Russische volk en het Oekraïnse volk beide tot deze Russkiy mir. (Zie het essay van zijn hand, getiteld “On the Historical Unity of Russians and Ukrainians”, 12-7-21.) Er lijkt een parallel te zijn met Milosevic: beiden waren eerst socialist/communist (onder resp. USSR en het Joegoslavië van Tito); beide werden vervolgens nationalist (resp Russisch en Servisch).

 

Oekraïne/ Rusland: natiestaat versus volk

In de berichtgeving en analyses over het conflict tussen Rusland en Oekraïne blijft één punt onderbelicht, en dat punt is voor Poetin waarschijnlijk een hoofdzaak, minstens in de rechtvaardiging van zijn acties. Namelijk: overal waar veel Russen wonen, daar is het Rusland, en dat grondgebied dient te worden ingepalmd, als deel van het grote moederland: Russkiy mir – Russische wereld. Dit zal niet het enige motief zijn voor Poetin, maar wel een belangrijk. Misschien is hij zelf overtuigd van het belang ervan; in ieder geval spreekt het veel Russen aan.

Door dit punt te negeren ontstaan er misverstanden over de intenties van Poetin, - wat nog niet betekent dat het ophelderen van die misverstanden de zaak eenvoudiger maakt, integendeel. Ik wil het naar voren halen, niet alleen vanwege de gebeurtenissen in en rondom Oekraïne, maar ook omdat het een manier van denken betreft die ook elders opgang maakt.

 

Een succesvolle verovering en bezetting van heel Oekraïne is zeer onwaarschijnlijk. Vanuit Westerse optiek is evenwel begrijpelijk dat zoiets wordt gevreesd. En Poetin geeft daar zeker aanleiding toe, door te beweren dat heel Oekraïne deel is van Rusland. (1) Maar wat als de meeste Oekraïners daar anders over denken? (2) In ieder geval zal een poging tot verovering tot ernstige conflicten leiden, gezien de belangen die op het spel staan.

 

Wat staat ideologisch tegenover elkaar? Grof gezegd: In het Westen is de natiestaat heilig; in andere delen van de wereld het volk. Wat is Rusland? Daar waar Russen de dienst uitmaken. Terwijl wij zouden zeggen: iedereen die in Nederland woont is Nederlander, waar hij of z’n voorouders ook vandaan komen. Het eerste zou je ‘volksdenken’ kunnen noemen, het tweede ‘natiestaatdenken’, afhankelijk van de vraag wat soevereiniteit wordt toegekend. (3)

 

De volksdenkers gaan uit van familieverwantschap, en dan ‘familie’ heel ruim opgevat. (Eerder heette dat ‘bloedverwantschap’, maar vanwege de associatie met ‘bloed en bodem’ is die term in onbruik geraakt.) Eén volk is dominant; er zijn minderheden, maar zij spelen geen rol van betekenis.

 

De natiestaatdenkers gaan uit van een gemeenschap waartoe iedereen behoort, met de verwachting dat allen een aantal basiswaarden delen, minstens die van de democratische rechtstaat. Ideaal gesproken bestaat er in een natiestaat geen dominante meerderheid, behalve wisselend, afhankelijk van verkiezingen. De bevolking is pluriform, en bestaat slechts uit minderheden. 

 

Overigens is het te simpel om in deze het Westen tegenover de rest van de wereld te zetten. Ook in het Westen bestaat er volksdenken, zij het (nog?) niet dominant.

 

Wanneer Trump het over Amerika heeft, dan doelt hij op witte landgenoten. Wanneer Biden het over Amerika heeft, dan heeft hij het over iedereen die zich Amerikaan noemt. In Frankrijk is ook duidelijk waar de scheidslijn loopt, zeker nu weer, in de aanloop naar de komende verkiezingen aldaar, in april: het Frankrijk van Macron is een ander Frankrijk, dan dat van Zemmour of Le Pen. In Nederland tekent zich dat verschil ook af; de namen die daarbij horen zijn bekend.

 

Het onderscheid ligt dus niet zo scherp. Wel zou je kunnen zeggen dat het denken in termen van ‘natiestaat’ in het Westen het heersende discours is, en tevens het dominante uitgangspunt in de media. In andere landen, zoals Rusland, staat het volksdenken voorop.

 

Denken in termen van ‘natiestaat’ gaat uit van een vast omgrensd territorium. Binnen die omgrenzing worden verschillen geacht vreedzaam en gelijkwaardig samen te leven, - althans, dat is het streven. In varietate concordia - in verscheidenheid verenigd.

 

Denken in termen van ‘volk’ gaat uit van de dominante aanwezigheid van één volk. Als eerder vastgestelde grenzen niet meer adequaat zijn, dan dienen die grenzen te worden verlegd. En dat is wat Poetin op dit moment aan het doen is. 

 

Het gevaar is niet zozeer dat Poetin – gedacht in termen van natiestaten – heel Oekraïne gaat bezetten; dat zou tamelijk dom van hem zijn, want politiek en militair onhoudbaar. Bovendien mist hij elke ideologische legitimering voor een dergelijke verovering, ook al doet hij zijn best om het anders voor te stellen. (1) 

 

Het gevaar is eerder dat hij ook territorium gaat claimen in andere, aangrenzende landen waar veel Russen wonen. Bijvoorbeeld in de Baltische staten (4) en in Georgië (5).  

 

Waarom wordt het denken in termen van ‘volk’ niet meegenomen in de analyses in Nederlandse media? Een reden zou kunnen zijn dat het wezensvreemd is aan een denken in termen van ‘natiestaat’. Wij hebben gewoon een andere bril op. Officieel zijn thema’s als volk en identiteit een non-issue.

 

Het andere is wellicht dat het vooropstellen van etniciteit haaks staat op wat wij ondertussen zijn gaan verwachten van een democratische rechtstaat, namelijk dat er plaats is – of behoort te zijn – voor iedereen, ongeacht afkomst, etniciteit, levensovertuiging, etc. 

 

Hoe lang bestaat dit denken in termen van ‘natiestaat’ al? Nog niet zo lang. Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft het zich ontwikkeld als alternatief voor de ideologie van ‘bloed en bodem’, waarvan de verschrikkingen bekend zijn. Vraag is: zal dat zo blijven?

 

Het lijkt erop dat de natiestaat – opgevat als democratische rechtstaat met plek voor iedereen – steeds meer onder druk staat. Niet alleen Poetin voert politiek in naam van het ‘volk’. Trump deed hetzelfde. Toen hij als leus had ‘Make America great again’ bedoelde hij ‘Make white America great again’. Ook in Europese landen zijn deze tendensen te bespeuren, Nederland inbegrepen. Niet vreemd dat veel van deze politici sympathiek staan tegenover Poetin. Zij hebben een kernhoofdstuk van hun politiek met hem gemeen.

 

De veroveringsdrift van Poetin is een logisch uitvloeisel van het volksdenken. En misschien ook een voorbode voor andere tendensen waarin eigen volk voorop staat.

 

Volksdenken is besmettelijk. Het versterkt de wij/zij-tegenstellingen. Dit gebeurt ook in Oekraïne, al lijkt deze ontwikkeling positiever te worden geduid dan hetzelfde fenomeen aan de andere kant van de grens. ‘Het zelfbewustzijn, de identiteit, het nationalisme, de weerbaarheid en de vrijheidsdrang van de bevolking zijn de afgelopen acht jaar „opengebarsten”.’ (2)

 

Er staat dus meer op het spel dan landjepik door een megalomane Russische president. Uiteraard spelen ook andere factoren een rol: machtswellust, geopolitiek, economische belangen, etc. Echter, dat neemt niet weg dat het denken in termen van ‘volk’ meedoet in politiek-militaire ontwikkelingen zoals nu in het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Identiteitspolitiek dus. 

 

Het lijkt erop dat we meer en meer te maken krijgen met spanningen in naam van het ene volk. Zowel binnenlands (denk aan politieke ontwikkelingen in Frankrijk en VS), als ook aan de grenzen van natiestaten (volgend conflict: Taiwan). Twee ideeën van wat een samenleving uitmaakt staan in de arena.

 

Vraag is: hoe het volksdenken van repliek te dienen, zeker nu het ook doordringt op het geopolitieke strijdtoneel?

In ieder geval is er reden om een Europa van natiestaten te verdedigen tegenover een vijand die erop uit is om het volk grenzeloos voorrang te geven. Natiestaten geven ruimte aan pluriformiteit, terwijl een politiek die prioriteit geeft aan één bepaald volk uit is op een monocultuur. Aan ons om te kiezen en ervoor te gaan staan!

 

 

 

Noten:

.1)

Bijvoorbeeld door te beweren dat Oekraïners en Russen in feite één volk zijn. Beide landen zijn ‘parts of what is essentially the same historical and spiritual space’, zoals hij het zelf formuleert. 

Meerdere keren heeft hij het over ‘a single people’. En dat zou historische wortels hebben: ‘Russians, Ukrainians, and Belarusians are all descendants of Ancient Rus, which was the largest state in Europe.’

Zelfs de naam ‘Oekraïne’ wordt in zijn betoog betrokken: ‘The name ”Ukraine“ was used more often in the meaning of the Old Russian word ”okraina“ (periphery), which is found in written sources from the 12th century, referring to various border territories. And the word ”Ukrainian“, judging by archival documents, originally referred to frontier guards who protected the external borders.’

En via zijn voornaam verbindt hij zich met de spirituele keuze van een vroegere leider: ‘The spiritual choice made by St. Vladimir, who was both Prince of Novgorod and Grand Prince of Kiev, still largely determines our affinity today.’

Etc. Etc. Etc.

Kortom, inlijving was – en is ook nu – alleszins gerechtvaardigd: ‘The incorporation of the western Russian lands into the single state was not merely the result of political and diplomatic decisions. It was underlain by the common faith, shared cultural traditions, and – I would like to emphasize it once again – language similarity.’ 

Zie: Article by Vladimir Putin “On the Historical Unity of Russians and Ukrainians”, 12-7-21

http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181

 

2)

Als Rusland Oekraïne inderdaad binnenvalt, zal het mentaal een ander land aantreffen (NRC, 18-2-22)

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/18/wij-oekrainers-zijn-in-2014-emotioneel-gevaccineerd-tegen-paniek-a4090747

 

3)

Om het nog ingewikkelder te maken: het woord ‘natie’ gaat terug op ‘volksstam, geslacht’, van het Latijnse ‘nasci’: geboren worden. Dus eigenlijk is ‘natiestaat’ niet de juiste term om tegenover ‘volk’ te zetten, want een natiestaat is letterlijk een territorium waarin volk en staat samenvallen. Maar goed, een beter woord kan ik op dit moment niet bedenken.

 

4)

Wat is de rol van Russische minderheden in de Baltische staten? (Trouw, 10-9-17)

https://www.trouw.nl/nieuws/wat-is-de-rol-van-russische-minderheden-in-de-baltische-staten~b24db8c1/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

 

5)

Georgië: Russen bezetten ons grondgebied (NOS Nieuws, 15-7-15)

https://nos.nl/artikel/2047058-georgie-russen-bezetten-ons-grondgebied

 

Pleidooi vóór een jaarlijkse lockdown!

Binnenkort worden alle coronamaatregelen opgeheven, helaas. Met nostalgie denken wij reeds terug aan de afgelopen lockdowns. Het volledig sluiten van alle publieke instellingen, horeca en winkels dreigt verleden tijd te worden, definitief. Wij betreuren dat ten zeerste. 

Wij pleiten daarom voor een jaarlijks terugkerende lockdown, van zeg vier weken. Een uitstekende tijd om het rustig aan te doen, zich te bezinnen, minder te consumeren, en iets anders te doen dan wat moet, want ja, niets is open: de weldaad van een dergelijk intermezzo is ongeëvenaard!

 

Dankzij de coronapandemie hebben we ontdekt wat een dergelijke onderbreking kan betekenen. Het doorbreken van alledaagse vanzelfsprekendheden, gedwongen pas op de plaats maken, even geen problemaholisme: een ongehoorde luxe! Om daarna met des te meer plezier te genieten van wat we echt de moeite waard vinden!

 

Ondanks luidruchtige protesten van enkelen, menen we te weten dat de meeste mensen een dergelijke, collectieve pauze op prijs stellen. Daarom pleiten wij ervoor om hem in te voeren als jaarlijks terugkerend ritueel: een algehele lockdown gedurende één maand! – verplicht uiteraard. Tijd voor bezinning, een retraite, liefhebberijen, of simpelweg niets doen: even uit de ratrace stappen, en dat met z’n allen!

 

De voordelen zijn duidelijk. Voor iedereen. Het liefst wereldwijd. Daarom bij deze ook een oproep aan de VN om dit initiatief te ondersteunen!

 

Liefhebbend,

D. B.

Namens het Comité ter Bevordering van ons Aller Welzijn, ook dat van onze vrienden, de dieren en de bomen, en de rest van het aardrijk, - zonder politieke of religieuze affiliatie.

;-)

……..

 

P.S.1.

Een lockdown lijkt op de wekelijkse rustdag zoals religies die kennen. Dan maar terug naar de zondag waarop alles gesloten is? Een wekelijkse rustdag heeft op mij toch een ander effect dan een lockdown van enkele weken. Zo’n dag is letterlijk om uit te rusten, vaak niet veel meer dan dat. 

 

Wat zou er gebeuren wanneer gedurende zo’n jaarlijkse lockdown ook gebedshuizen, kerken, moskeeën, synagogen, meditatiecentra, etc. dicht zouden zijn? Het lijkt me goed om ook de vanzelfsprekendheid van dergelijke rituelen te doorbreken. Misschien zit je uit gewoonte altijd bij dezelfde club. Een goede gelegenheid om eens te denken aan iets nieuws. Een verruiming van de geest maar dan anders.

 

Wie weet wat zo’n algehele ontregeling teweegbrengt! 

 

 

P.S.2.

Natuurlijk, een jaarlijkse lockdown zal er nooit komen, I know. Maar als provocatie en als gedachte-experiment vind ik het een interessant idee. 

 

Enerzijds hechten we aan onze vrijheid, anderzijds zitten we – althans, de meeste van ons – stevig vast in tal van patronen, gewoontes en routines. Vrijheid is vaak: kunnen blijven doen wat je altijd al doet. We willen weer zo snel mogelijk terug naar ‘normaal’, en dat betekent veelal: het ‘oude normaal’, d.w.z. zoals we eerder deden. Al hecht ik zeer aan vrijheid, in de praktijk merk ik weinig van vrijheid. 

 

Een algehele ontregeling zou een goede gelegenheid kunnen zijn om flexibiliteit, veranderingsbereidheid en vrije geest te oefenen, zeker ook omdat deze tijd erom vraagt, - ik hoef de crises waar we in zitten en die op ons afkomen niet nog eens op te sommen.

 

Dus ja, een jaarlijkse lockdown zou welkom zijn, ook al zal het er nooit van komen. 

;-)

Spotify? CD’s zijn bezig met een comeback, en terecht!

Wat ik al jaren beweer: de cd komt terug, en ja, is weer in opmars! – alhoewel, niet overdrijven: een bescheiden revival (1). Maar toch. 

 

En terecht! Wie wil nou overgeleverd zijn aan de keuze en algoritmes van Spotify? Wat ik draai heb ik geheel in eigen hand. Bovendien, meer vrijheid voor muzikanten!

 

Ik heb de mijne nooit weggedaan. Dus dat komt goed uit. 

 

Maar je kunt toch je eigen albums kiezen en afspelen?

 

Inderdaad, er is vrijheid bínnen de keuze die Spotify biedt. Maar ja, ik heb oude jazz, blues en popmuziek die er niet op staat. Ik heb niet-westerse muziek (gekocht in India, Midden-Oosten, Cuba, etc.) die er niet op staat. Hetzelfde geldt voor muziek uitgegeven in eigen beheer, vaak heel interessant. En voor uitvoeringen van klassieke muziek ben ik aangewezen op wat Spotify aanbiedt, - en dat is niet per se het beste, verre van dat. 

 

Wanneer ik mij beperk tot Spotify, wordt mijn ‘eigen keuze’ de keuze die wordt gedicteerd door marktvoorkeuren.

 

Spotify is het perfecte voorbeeld van de zgn ‘vrije markt’: wie erin gelooft, gelooft in de vrijheid die zich laat vermarkten, en wat daarbuiten valt, doet niet mee, - een geweldige vorm van ‘zelfgekozen’ kortzichtigheid en van conditionering door een bedrijf dat aan je wil verdienen! 

 

Ik heb nooit begrepen waarom mensen zo tevreden kunnen zijn met Spotify en andere streamingsdiensten zoals Netflix. Men laat zich voorprogrammeren. Leve de vrijheid! – wiens vrijheid?

 

 

Noot:

.1) Is de CD, het lachertje van de muziekindustrie, bezig aan een comeback? (NRC, 3-4-22)

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/02/compact-discs-zijn-geweldig-a4084080?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_campaign=twitter&utm_term=20220203