Wat maakt monotheïsme zo onverdraagzaam jegens andersdenkenden?

In de 16^de eeuw brak een golf van gewelddadigheden los, tegen zgn ‘heksen’. In een eeuw tijd, tussen 1550 en 1650 (met een uitloop tot 1700), werden zo’n 80.000 vrouwen in beschuldiging gesteld van hekserij. Ruim de helft, zo’n 43.000 vrouwen werden terechtgesteld of verbrand. Deze heksenjacht voltrok zich in 21 Europese landen. (1)

De afgelopen jaren hebben we gruwelijke scènes kunnen zien waarin ISIS afrekende met tegenstanders: niet alleen ongelovigen (niet-moslims), maar ook de verkeerd of te weinig gelovigen (mede-moslims). Maar hoe vreemd was dat? Typisch islamitisch, of hebben we dan een selectief geheugen?

In de overname (en daarmee ondergang) van het Romeinse Rijk (zo rond 400) bleken christenen er ISIS-achtige praktijken op na te houden: fanatiek en barbaars in hun optreden jegens mensen die maar niet wilden inzien dat het Christendom toch echt het beste voor hen is. (2) Toen het Christendom eenmaal gesettled was, konden gelovigen hun vriendelijke en vredelievende gezicht opzetten, alsof het altijd al zo geweest was.

Eeuwen later, in de 16^de eeuw, brak de heksenvervolging los. Zij kan in verband worden gebracht met de strijd tussen het Katholicisme en de eerste christelijke sekte die erin slaagde het katholieke monopolie te doorbreken en te overleven, het Protestantisme. Beide streden om terrein, invloed en vooral gelovigen, en deden dat in een competitieve strijd tegen een derde partij: de heksen.

Wat is er met monotheïstische godsdiensten dat zij zo intolerant blijken te zijn jegens andersdenkenden? Waarom streven zij elk op zich naar een monopolie? Wat maakt diversiteit zo moeilijk? - vergeleken met vormen van polytheïsme, bijvoorbeeld, waarin een vreemde god simpelweg wordt opgenomen in het bestaande pantheon.

Ik denk ook even aan de terreur tegen de Katharen in Zuid-Frankrijk, alwaar in de 13^de eeuw een hele bevolkingsgroep werd uitgemoord, in een geoliede samenwerking tussen de Franse koning en de Paus. Waar hadden de Katharen zich schuldig aan gemaakt? Afwijken van de officiële leer.  

Binnen het monotheïsme werden en worden in naam van de eigen godheid andersdenkenden vermoord en onderdrukt, en tegelijk (of nadat de lijken zijn opgeruimd) predikt men pais en vree. Een merkwaardige paradox.

Voor democratisch pluralisme moet je niet bij het monotheïsme zijn. Vraag blijft: waarom?

Noten:

.1. Zie:

https://www.theguardian.com/society/2018/jan/07/witchcraft-economics-reformation-catholic-protestant-market-share?CMP=fb_gu

.2. Zie:

https://www.theguardian.com/books/2017/dec/28/the-darkening-age-the-christian-destruction-of-the-classical-world-by-catherine-nixey?CMP=share_btn_fb

Een recensie van: Catherine Nixey, The Darkening Age. The Christian Destruction of the Classical World.

Het boek wil afrekenen met het beeld van het vroege Christendom, als zou het een vriendelijke, edelmoedige godsdienst zijn geweest die een barbaars, corrupt en wreed Romeins Rijk wist te overwinnen. Er is alle reden toe om dit beeld bij te stellen: het Christendom van die tijd dient eerder gezien te worden als een soort ISIS dat fanatiek en met barbaarse middelen een eigen wereldorde wist op te leggen, terwijl overal cultuur werd vernietigd die niet voldeed aan de eisen van dit christelijke ISIS. Het Christendom wist het Romeinse Rijk dermate te destabiliseren dat het uiteindelijk christelijk werd.

Machiavelli’s spel. Nuchtere duidingen & inschattingen van politieke ontwikkelingen (I). Trump/Bannon

. Donald Trump is president geworden zonder dat hij dat serieus wilde. De hele campagne was een spel, met als uitdaging: hoever kan ik komen? Ook als hij niet zou winnen, zou hij veel winnen, namelijk publiciteit, met financieel voordeel.

. Trump was en is een non-politicus zonder enige ideologie (opgevat als visie op mens, maatschappij & wereld, hoe verder en waarheen, in termen van algemeen belang). Hij heeft vanuit zichzelf geen politieke agenda. Een president zonder engagement. Wat wel? Zelfpromotie en business, mits hij er zelf beter van wordt.

. De heer T denkt als een ondernemer: niet in termen van algemeen belang, maar zich uitbreidend eigen belang. Met deze insteek verover je wel een markt, maar win je geen stemmen.

. Op zoek naar een politiek verhaal kwam Trump uit bij Steve Bannon, - tot nu toe de belangrijkste ideoloog van zijn politiek.

. Op zijn campagnebijeenkomsten (zowel voor als na de verkiezingen) heeft Trump ontdekt dat hij met Bannon’s verhaal de handen op elkaar krijgt en enthousiasme weet te wekken bij zijn gehoor.

. De ideologische agenda van Bannon (en tot voor kort richtinggevend voor Trump): 

1) Gericht op het Westen, met VS als dominante macht. 

2) Westen opgevat als christelijke beschaving, eerst en vooral blank. 

3) Mensen met een andere etniciteit en ook niet-westerse landen mogen aansluiten, mits zij de waarden van de christelijke, blanke beschaving onderschrijven. 

4) Het (christelijke) Westen is verwikkeld in een beschavingsoorlog, zowel intern als extern. Interne vijanden: al degenen die binnenlands de christelijke, blanke hegemonie niet aanvaarden, dan wel bestrijden (met name: multiculturalisten, moslims, joden, kapitalisten). Externe vijanden: alle andere landen en beschavingen die niet de Westerse beschaving omarmen.

5) Deze beschavingsoorlog is er een van overleven: er staat veel op het spel, nl alles.

. Voor Bannon was/is Trump een nuttige idioot met macht, uitstekend geschikt voor het uitvoeren van zijn ideologische agenda, - mits Trump zich laat voegen, uiteraard.

. Zonder ideologische agenda (zoals die van Bannon), beperkt de ‘visie’ van Trump zich tot eigenbelang (m.n. seksueel, financieel, en bescherming van eigen familie), zelfverheerlijking, en zijn belangrijkste speelveld: de media.

. Het maakt Trump niet uit hóe hij in het nieuws komt en hóe er later over hem geschreven zal worden, áls hij maar in het nieuws komt en er over hem geschreven gaat worden. (Over Hitler worden nog steeds boeken etc geschreven; eerzame politici sterven ook publicitair met hun dood.) Trump kan zich niet voorstellen dat hetgeen hij doet en zegt niet interessant is voor anderen, ja voor de hele wereld.

. Ook zonder Bannon zal Trump er alles aan doen om in het nieuws te blijven. Het is voor hem de enige manier om zijn presidentschap 'leuk' te houden en het als een spel te blijven spelen.

. Zonder ideologisch referentiekader, van welke snit ook, is de kans groot dat de heer T zich verliest in uitvergrotingen van zijn eigen (res)sentimenten. Wanneer een lokale idioot dit zou doen, is er weinig aan de hand; de meesten die het moeten aanhoren zullen lachen of hun schouders ophalen. Als presidentieel gezicht en officiële spreekbuis van een machtig land, zal hij meer vijanden maken dan vrienden.

. En wat Bannon betreft: hij heeft geen enkele reden om water bij de wijn te doen, noch om zich stil te houden, behalve om tactische redenen. Hij zal hoe dan ook Trump gebruiken voor zijn doeleinden: ofwel als meewerkend voorwerp (als president die Bannon's plannen uitvoert), ofwel als creator van chaos, iets waarvan Bannon meent te kunnen profiteren. Trump is zelfzuchtig pragmatisch, Bannon heeft een agenda.