Voor wie geïnteresseerd is in politieke analyse van onze huidige sociaaleconomische situatie, m.n. in de VS, maar meer en meer ook in Europa;
voor wie zich ook wel eens afvraagt hoe het kan dat het kapitalistisch systeem al enkele eeuwen zo stabiel is, terwijl het voor zoveel mensen nadelig uitpakt – om het zachtjes uit te drukken – en overal conflicten genereert; (Waarom is er niet meer opstand en collectieve actie?)
voor wie benieuwd is naar een frisse kijk op het thema ‘ideologie’ en de rol ervan in het cultureel-maatschappelijke leven;
én voor wie het leuk vindt om Zizek eens in een minder dominante rol te zien (hij is het zowaar eens met ongeveer alles wat Chibber inbrengt, en laat hem veel aan het woord),
zou deze video de moeite waard kunnen zijn, met Slavoj Zizek en Vivek Chibber (1).
Het debat (dat geen debat is, maar eerder een wederzijds stimulerende uitwisseling, of een dialoog, zo je wilt) vindt plaats n.a.v. een recent boek van Chibber: The Class Matrix. Social Theory after the Cultural Turn.
Links, en met name linkse intellectuelen krijgen er flink van langs, en terecht. ;-)
Disclaimer: De video is niet geschikt voor mensen die bij het horen van woorden als ‘marxisme’ en ‘materialisme’ onmiddellijk op slot gaan. Maar goed, dat is dan jammer voor hun kleingeestigheid. J
(Wat volgt zijn enkele notities in de kantlijn van het zien van de video. Je kunt ze uiteraard ook overslaan, en de video aanzetten.)
.................
Wat behulpzaam zou kunnen zijn voor het volgen van een aantal passages: vul voor ‘Über-werkers’ (waarvan sprake is in de video) ‘zzp-er’ in, en de analyse blijkt algemener geldig. Idem dito, wanneer je voor ‘kapitalisme’ ‘klimaatverandering’ invult: allebei grootheden die zo enorm en complex zijn, dat de moed je in de schoenen zinkt om er iets aan te doen. Hoe er dan op reageren? Wat te doen? En ook: wat voor verhaal vertel je jezelf over wat je (niet) doet? – dit is een van de (nieuwe) betekenissen die Chibber geeft aan ‘ideologie’: een rationalisatie van je eigen situatie en gedrag. (Cynisme kan zo opgevat worden als de belangrijkste hedendaagse ideologie: nothing can be changed.)
Veel bekende thema’s passeren de revue, inclusief jargon. Zoals kapitalisme, ongelijkheid, klassenmaatschappij, uitbuiting, politiek bewustzijn, ‘nieuw links’, culturele hegemonie, bovenbouw, en vooral, ideologie.
Deze thema’s worden afgestoft en opnieuw interessant (wat mij betreft) door het verhaal van Chibber.
Ook komt een verklaring langs voor het stemgedrag van mensen die Trump & co kiezen, en meer in het algemeen voor complotdenken.
Anyway, very stimulating! Het gesprek motiveert mij om cultureel-maatschappelijke verhoudingen opnieuw te bekijken met een marxistisch oog, zij het bijgesteld door theoretische bijdragen als die van Chibber.
Eigenlijk had ik na de Val van de Muur het marxisme zo goed als begraven. Ik ben nooit marxist geweest, en zal het ook niet worden. En toch, een marxistische analyse zegt niet alles, maar evenmin kan zij volledig genegeerd worden, wil je begrijpen wat er in de wereld gaande is. Dat vond ik toen, en dat vind ik opnieuw! ;-)
Wie herinnert zich nog het pleidooi van Wim Kok om ‘de ideologische veren af te schudden’? Lang geleden, inderdaad – 1995. Ik weet nog dat ik er toen forse bedenkingen bij had, al kon ik ze niet echt hard maken. Door het zien van onderstaande video snap ik beter wat mijn bezwaren waren.
Wat betekent het wanneer een partij (weer) ideologisch is? Dat zij analyses en een verhaal biedt om zich te verzetten tegen misstanden, ongelijkheid en andere dubieuze praktijken (denk ook aan klimaatverandering) én om solidariteit te organiseren. Ideologie als verzet, beargumenteerd en steunend op analyses.
Noot:
.1)
Slavoj Zizek vs Vivek Chibber: What is ideology?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten