De heer T en mijn veranderend mensbeeld

Met Trump op het wereldtoneel begin ik beter te begrijpen hoe Hitler en het nazisme groot konden worden. Niet alleen de heer T, maar vooral ook zijn aanhang en de sfeer waarin hij weet te gedijen, bieden uitstekend vergelijkingsmateriaal. 

Daarmee is (nog) niet gezegd dat de heer T en de heer H van dezelfde soort zouden zijn. Het gaat me om de atmosfeer en de gelovigheid waarin een en ander gebeurt. 

 

Alles wat ik lees, zie en hoor over/ van Trump-aanhangers wijst in de richting van een merkwaardig soort opgewondenheid, die heen en weer gaat tussen enthousiasme en hysterie, en die zowel berekenend is als blind. Blinde liefde en berekenend opportunisme. 

 

Wat me nog het meest verbaast is de gewetenloosheid waarmee (veel) christenen in de VS alles wat de heer T doet goed praten of zelfs verheerlijken, ja tot aan heilig verklaren toe. (Kijk naar filmpjes met Paula White, op dit moment T’s spirituele adviseur in het Witte Huis.) 

 

De dagelijkse leugens, zijn schandalige gedrag, de mensonwaardige politiek die hij in gang zet: alles is okay en wordt zelfs gezien als de hand van God die zo Amerika ‘weer’ (?) tot christelijke (en witte) natie zal omvormen. 

 

Misschien had ik – nog steeds – een te gunstig beeld van christenen, voor wie integriteit en medemenselijkheid ertoe zouden doen. Tja, uiteraard zijn er christenen die zo in het leven staan, zoals dat ook voor niet-christenen geldt. Maar overduidelijk is (geworden) dat voor veel mensen de christelijke godsdienst geen enkele belemmering vormt om als burger immorele keuzes te maken, integendeel. 

 

Het nazisme kon lange tijd worden voorgesteld als van-God-los en daarom verschrikkelijk. Het lijkt erop dat ook dit vooroordeel z’n langste tijd gehad heeft. 

 

En wat collectieve hysterie betreft: ook daarvoor hoeven we niet langer in de geschiedenis te duiken; zij is springlevend. Men volge slechts het Amerikaanse nieuws.

Van homo rationalis naar homo hystericus? – of misschien beter: beide, als polen van een spanningsveld? (Hoe hysterisch ben ik zelf?)

Alweer dien ik mijn mensbeeld bij te stellen. Covid en vooral de reacties erop betekenden al een forse beschadiging, of ontnuchtering, - het is maar hoe je het bekijkt. En nu weer, en nog meer. 😉 

 

De heer T en het veranderende politieke landschap

Ja, de tijd van geneuzel op de vierkante centimeter is voorbij. De heer T c.s. provoceert alles en iedereen. Laten we de provocatie oppakken en werken aan politieke vernieuwing. 

Met name links heeft dit hard nodig, wil het een geloofwaardig alternatief bieden, en een tegenwicht, ook electoraal, tegen doorslaan in extremisme. Thema’s waarop radicaal-rechts scoort, zoals migratie, worden door links genegeerd, of voorzien van reacties die niet meer passen bij deze tijd. De sensibiliteit voor deze kwesties is fors veranderd. Minstens past de vraag hoe een hedendaags antwoord eruit zou kunnen zien. Misschien zal de uitkomst ongeveer dezelfde zijn, misschien ook niet.

 

De grootste misvatting van links: dat alles neerkomt op economie. ‘It’s the economy, stupid’ is een van de domste uitspraken ooit gedaan.

 

En wat betreft wereldpolitiek:

De heer T trekt van alles naar zich toe. Zoals de onderhandelingen met Rusland over Oekraïne, en zijn eenzijdige bemoeienissen met Gaza en het lot van de Palestijnen. Behalve dat dit alles uiterst provocerend is, getuigt het ook van oude politiek. Alsof de wereld nog ingedeeld is in twee kampen, zoals in de tijd van de Koude Oorlog. 

 

Ondertussen bewegen we ons mondiaal steeds meer naar een multipolaire wereld, inclusief EU, China en andere grootmachten. In een dergelijke wereld past geen eenzijdig en eigenmachtig optreden meer van één supermacht. Zeer waarschijnlijk gaan de VS, onder leiding van de heer T, zware en ontnuchterende tijden tegemoet.

 

Politiek denken: hoe? Zijn we het verleerd?

Kan het bedrijfsleven ecologischer worden en minder vervuilend? Misschien. Waarschijnlijk niet, wanneer het aan debedrijven zelf wordt overgelaten. David Graeber (1) geeft aan waarom: hoe aardig, welwillend en altruïstisch CEO’s ook zijn, hun bedrijven zijn in de ijzeren greep van een kapitalistische markteconomie; deze duldt geen menslievendheid. 

Ontnuchterend, zeker wanneer je meent dat alles een kwestie van ethiek is, en van goede intenties, persoonlijk ethos en relaties. Alleen politiek zou iets kunnen veranderen aan wat op systeemniveau speelt, mits zij doet waarvoor zij in het leven is geroepen. Maar gebeurt dat ook? Politiek zou zich op iets anders moeten richten dan op het persoonlijke en morele. 

Iets soortgelijks geldt voor ons denken. Hoe 'politiek' denken we eigenlijk over kwesties die het nieuws beheersen? Kijk naar praktische filosofie en publieksfilosofie. (En hetzelfde geldt voor coaching.) Waarover gaat het daarin meestal? Inderdaad, over het persoonlijke en morele, en zelden over de structurele en systemische dimensie van de kwestie waarover wordt gefilosofeerd (of gecoacht).

Door alles terug te brengen tot het persoonlijke en morele (denk bijvoorbeeld aan wat de woorden 'Trump' en 'Musk' losmaken), blijft de structurele en systemische dimensie van het dagdagelijkse leven buiten beeld, - en verandert er dus niets...

Het lijkt erop dat we het verleerd zijn om politiek te denken. Hoe daar verandering in te brengen? (En cruciaal voor burgerschapsvorming!)

 

Noot:

.1) David Graeber on Modern Capitalism

https://www.youtube.com/watch?v=QOVnb3y8hm4

 

Hét alternatief voor ontruiming van Gaza: een stuk Middellandse Zee inpolderen voor zowel Israëli’s als Palestijnen

Als alternatief voor de desastreuze plannen van Trump om Gaza te ontruimen, voilà, een plan waar zowel Israëli’s en Palestijnen mee zouden kunnen leven: het inpolderen van een flink stuk Middellandse Zee, voor de kust van Gaza en voor de kust van Israël. Het vergroot de kans dat beide volken ooit vreedzaam naast elkaar kunnen wonen in twee staten.

Ik heb het plan al eens eerder voorgesteld (1), maar het maakt nu misschien meer kans. Wat Trump voorstelt (2), namelijk om de Gazanen gedwongen te laten verhuizen naar buurlanden, leidt slechts tot verharding en meer vijandigheid en bloedvergieten; een doodlopende weg.

 

Waar komt het alternatieve plan op neer?

 

Polder een 100 kilometer brede strook in, in de Middellandse Zee, direct grenzend aan zowel Israël als de Gazastrook. Het bezorgt zowel Israëli’s als Palestijnen een enorm stuk extra land. Hierdoor zal de spanning tussen beide volkeren sterk verminderen, minstens op het punt van bewoonbaar gebied voor beide volken.

 

Toegegeven, aanspraken op historische plaatsen en stukken land zullen blijven bestaan, maar door de inpoldering zullen ze minder belangrijk worden.

 

Het is een constructief plan. Zowel bevriende landen van Palestijnen als die van Israëli’s kunnen er geld, energie en prestige in steken. Wat in Dubai kan, kan ook in het Oosterse deel van de Middellandse Zee. 

 

Voor het geval huidige kustplaatsen, zoals Tel Aviv en Haifa, hun strand niet willen verliezen, ook daarvoor kan worden gezorgd bij de inpoldering: houd een strook zee open (zeg 5 kilometer), waardoor er genoeg ruimte blijft voor zwemmen, zonnen en surfen. En bovendien: aan de andere kant van deze inham zal ook strand zijn!

 

Bij dit alles kunnen Nederlanders hun diensten aanbieden. Zowel met polderen als met inpolderen hebben wij meer dan genoeg ervaring! We kunnen er ook nog een paar molens bij leveren. 

 

Ik weet, het plan is utopisch gedacht, en nogal out-of-the-box, maar soms moet je buiten de lijntjes denken om tot een levensvatbare oplossing te komen. 😉

 

 

Noten:

.1: Onder andere: Méér land voor toekomst. Een utopisch-pragmatische oplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict: 100 km Middellandse Zee inpolderen!

https://www.blogger.com/blog/post/edit/2793952689568490626/2877981557598515377

 

.2: Trump says US will ‘take over’ Gaza Strip in shock announcement during Netanyahu visit (The Guardian, 5-2-25)

https://www.theguardian.com/world/2025/feb/05/donald-trump-plan-to-take-over-gaza-strip-netanyahu-visit

 

Als Europa opstaat, waar staat het dan voor?

Nu Trump II ravage aanricht in de wereld (1), doet zich de gelegenheid voor om ons als Europa te profileren en te manifesteren. Of minstens als vraag: hoe zou dat eruit kunnen zien? – als we niet verlengstuk of speelbal van Trumpania willen worden. Waar staan we, als Europa, voor?

Waarin verschilt Europa (nog) van Amerika? Hetzelfde zou je je kunnen afvragen ten aanzien van Rusland, China en de Islamitische wereld (in zoverre daar iets algemeens over te zeggen valt).

 

Het minste dat je van Europa zou kunnen zeggen is dat het heel divers is, gelet op de landen en culturen die zich tot de Europese beschaving rekenen. Wat bindt die verscheidenheid?

 

Nog ruimer zou je de vraag kunnen stellen of het – in deze tijden van globalisering – nog zinvol is om van een Europa te spreken, als onderscheiden van andere beschavingen. Gaan we niet toe naar een wereldbeschaving met fluïde grenzen en identiteiten? 

 

Misschien. Vooralsnog zie ik het niet gebeuren. We zijn onderdeel van een multipolaire wereld, en dan hebben we het nog steeds over meerdere polen. (Suprematie-willen is dood, of dodelijk, wanneer je (als VS of China, bijvoorbeeld) dat nog wel wil.)

 

Als ik in Rome ben, dan voel ik me verwant met wat zich daar toont, en ben er ook trots op. En als ik buiten Europa ben, voel ik me Europeaan. Maar wat is dat dan?

 

Europa doet er m.i. het beste aan volwaardig medespeler te worden in een multipolaire wereld, i.p.v. wie of wat dan ook te volgen. Hoe? Door te gaan staan voor wat Europa de moeite waard maakt, en dat uitbouwen, vernieuwen. 

 

Ben in China geweest. Interessant, maar ik zou op geen enkele manier willen dat Europa China gaat volgen. Idem dito wat betreft Indonesië. Ben er geweest. Volgen? Waarin? En wat betreft Amerika, ik zou zeggen, bezoek de slumps van grote steden, en ik weet niet wie vrijwillig die kant op wil.

 

Europa zal zich zeker ook politiek, economisch en militair moeten opwerken tot volwaardige medespeler op het wereldtoneel (2). Maar dat alleen is onvoldoende. Wat dan ontbreekt is aandacht voor beschaving, cultuur, waarden. Anders gezegd: Europa moet ook iets doen aan z’n ‘soft power’, niet om (nog meer) museum van de wereld te worden, maar als zich vernieuwende beschaving-met-toekomst.

 

 

Noten:

.1) Trump says EU tariffs will ‘definitely happen’ as Mexico, Canada and China retaliate (The Guardian, 3-2-25)

https://www.theguardian.com/us-news/2025/feb/02/trump-tariffs-mexico-canada-china-retaliation

 

.2) Threatened by populist superpowers, Europe too needs a dose of patriotism (The Guardian, 4-2-25)

https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/feb/04/threatened-by-populist-superpowers-europe-too-needs-a-dose-of-patriotism

 

Mensentrots: Let’s make humanity great again!

Mijn motto: ‘Let’s make humanity great again!’ 

Er is meer dan genoeg reden om trots te zijn op menszijn, vóórbij de kleingeestigheid en bekrompenheid van lieden als Triump c.s., inclusief Europese en Nederlandsche adepten. 

 

In deze tijden van crisis denken we te min over onszelf. Te defensief. We waren tot grootse dingen in staat, en zijn dat nog steeds! Mensentrots, daar komt het op aan, inclusief de verantwoordelijkheid die ermee gepaard gaat. 

 

Grootse dingen? Geweldige kunst (in brede zin), nieuwe ideeën, ermee experimenteren, filosofische en politieke vernieuwing, toekomstgerichte visies, utopisch denken, opnieuw. Weg van het blijven peuteren in oude meuk, en er zeker niet naar terug willen. Evenmin de status quo voor lief nemen. Weer vooruit (durven) kijken, en vormgeven wat er nog niet is. Zoiets. 😉