Wat maakt monotheïsme zo onverdraagzaam jegens andersdenkenden?

In de 16^de eeuw brak een golf van gewelddadigheden los, tegen zgn ‘heksen’. In een eeuw tijd, tussen 1550 en 1650 (met een uitloop tot 1700), werden zo’n 80.000 vrouwen in beschuldiging gesteld van hekserij. Ruim de helft, zo’n 43.000 vrouwen werden terechtgesteld of verbrand. Deze heksenjacht voltrok zich in 21 Europese landen. (1)

De afgelopen jaren hebben we gruwelijke scènes kunnen zien waarin ISIS afrekende met tegenstanders: niet alleen ongelovigen (niet-moslims), maar ook de verkeerd of te weinig gelovigen (mede-moslims). Maar hoe vreemd was dat? Typisch islamitisch, of hebben we dan een selectief geheugen?

In de overname (en daarmee ondergang) van het Romeinse Rijk (zo rond 400) bleken christenen er ISIS-achtige praktijken op na te houden: fanatiek en barbaars in hun optreden jegens mensen die maar niet wilden inzien dat het Christendom toch echt het beste voor hen is. (2) Toen het Christendom eenmaal gesettled was, konden gelovigen hun vriendelijke en vredelievende gezicht opzetten, alsof het altijd al zo geweest was.

Eeuwen later, in de 16^de eeuw, brak de heksenvervolging los. Zij kan in verband worden gebracht met de strijd tussen het Katholicisme en de eerste christelijke sekte die erin slaagde het katholieke monopolie te doorbreken en te overleven, het Protestantisme. Beide streden om terrein, invloed en vooral gelovigen, en deden dat in een competitieve strijd tegen een derde partij: de heksen.

Wat is er met monotheïstische godsdiensten dat zij zo intolerant blijken te zijn jegens andersdenkenden? Waarom streven zij elk op zich naar een monopolie? Wat maakt diversiteit zo moeilijk? - vergeleken met vormen van polytheïsme, bijvoorbeeld, waarin een vreemde god simpelweg wordt opgenomen in het bestaande pantheon.

Ik denk ook even aan de terreur tegen de Katharen in Zuid-Frankrijk, alwaar in de 13^de eeuw een hele bevolkingsgroep werd uitgemoord, in een geoliede samenwerking tussen de Franse koning en de Paus. Waar hadden de Katharen zich schuldig aan gemaakt? Afwijken van de officiële leer.  

Binnen het monotheïsme werden en worden in naam van de eigen godheid andersdenkenden vermoord en onderdrukt, en tegelijk (of nadat de lijken zijn opgeruimd) predikt men pais en vree. Een merkwaardige paradox.

Voor democratisch pluralisme moet je niet bij het monotheïsme zijn. Vraag blijft: waarom?

Noten:

.1. Zie:

https://www.theguardian.com/society/2018/jan/07/witchcraft-economics-reformation-catholic-protestant-market-share?CMP=fb_gu

.2. Zie:

https://www.theguardian.com/books/2017/dec/28/the-darkening-age-the-christian-destruction-of-the-classical-world-by-catherine-nixey?CMP=share_btn_fb

Een recensie van: Catherine Nixey, The Darkening Age. The Christian Destruction of the Classical World.

Het boek wil afrekenen met het beeld van het vroege Christendom, als zou het een vriendelijke, edelmoedige godsdienst zijn geweest die een barbaars, corrupt en wreed Romeins Rijk wist te overwinnen. Er is alle reden toe om dit beeld bij te stellen: het Christendom van die tijd dient eerder gezien te worden als een soort ISIS dat fanatiek en met barbaarse middelen een eigen wereldorde wist op te leggen, terwijl overal cultuur werd vernietigd die niet voldeed aan de eisen van dit christelijke ISIS. Het Christendom wist het Romeinse Rijk dermate te destabiliseren dat het uiteindelijk christelijk werd.