Uitzoomen op het wereldtoneel

Wat gebeurt er allemaal?

De afgelopen weken is er van alles voorgevallen dat verbijstering wekte (bij mij, althans), en dan denk ik aan de recente veranderingen in Amerikaanse politiek, met name met betrekking tot de oorlog in Oekraïne.

Vraag: vanwaar die verbijstering? Is het echt allemaal vanwege de gekte van één persoon, namelijk de heer T? Of heb ik tot nu toe de situatie waarin we verkeren verkeerd begrepen?

 

In een poging om het toch enigszins te ‘begrijpen’, het volgende.

. Stel, we zoomen uit;

. Stel, we relateren niet alles aan onszelf, oftewel: aan Europa;

. Stel, de oorlog in Oekraïne is voor een groot deel van de wereld, buiten Europa, bijzaak, - zoals er ook nog andere oorlogen woeden (bijvoorbeeld in het Midden-Oosten en in Afrika);

. Stel, vanuit de VS bezien is Europa onbetekenend; handelspartner okay, maar geopolitiek verder niet van belang;

. Stel, de belangrijkste opponent van de VS op het wereldtoneel is China (niet Rusland);

. En stel, we gaan er eens niet vanuit dat Trump gek is, maar dat hij weet wat hij doet, en dat hij niet louter bezig is met zelfverheerlijking, noch dat hij het helemaal alleen voor het zeggen heeft,

hoe ziet het er dan uit? Hoe dan te duiden wat er de afgelopen weken is gebeurd?

 

Ik zou zeggen:

. Door de oorlog met Oekraïne en het verenigd front van Westerse landen, werd Rusland in de armen van China gedreven;

. Daar wil de VS nu verandering in brengen;

. Om de positie van China te verzwakken is het zaak voor de VS om Rusland los te weken van China, en wel door er ‘vrienden’ mee te worden;

. Als gevolg hiervan laat de VS Oekraïne vallen, want geopolitiek gesproken onbelangrijk; de belangen van de VS zijn er niet mee gediend om er nog langer in te investeren.

 

Wat betekent dit voor Europa en voor Oekraïne?

Minstens dit: 

. Wil Europa een rol spelen in dit grote spel, dan zal het zichzelf belangrijk moeten gaan maken én voor de eigen belangen opkomen. Temeer daar de VS anders blijkt te zijn dan we dachten, of hoopten, - in ieder geval geen bondgenoot. Op dit moment is de rol van Europa niet indrukwekkend te noemen, ook wat betreft Oekraïne.

. Kan/ wil Europa als Europa een rol van betekenis gaan spelen? Grote vraag.

. Steun voor Oekraïne is nu geheel en al een Europese aangelegenheid geworden. Hoe?

. En verder: ophouden om ons te richten naar Amerika. (Laten we blij zijn dat de heer T niet onze president is!) We zullen het zelf moeten doen, niet alleen wat Oekraïne betreft, sowieso. Europe, let’s go for it! 

 

Does it make sense om er zo naar te kijken?

 

Stille rebellie, 9 maart, Beursplein Amsterdam

Rond het middaguur naar samenkomst geweest op het Beursplein in Amsterdam: vanaf 12.00 uur mediteren, half uurtje. Georganiseerd door Extinction Rebellion en de Zen Peacemakers. Uiteindelijk waren er zo’n 20 deelnemers.

 

Van de folder:

‘Met onze vreedzame Stille Rebellie beoefenen we met gezamenlijke stille meditatie compassie voor al het lijden waar dan ook ter wereld. We doen dit gelijktijdig ook op andere plekken in Nederland.

“Geef mij stilte en ik zal de nacht trotseren.” (Kahlil Gibran)

Je bent van harte welkom om mee te doen aan deze Stille Rebellie! Voor 5 minuten tot een half uur. Alles is goed. Neem zelf een kussen, stoel of bankje mee.’

 

(Dus ja, Extinction Rebellion heeft ook deze kant. 😉 )

 

Het is elke maand, 2^de zondag in de maand, van 11.45 – 12.30.

Locatie is niet altijd dezelfde. De volgende keer waarschijnlijk ook op het Beursplein.

Voor meer info: stille.rebellie@wereldster.nl

 

Het opstaan van Europa

De politiek van Trump roept in Amerika tegengeluiden op, ook aan Republikeinse zijde. Voorlopig een minderheid, maar toch.

En nu Europa nog. Nadrukkelijk afstand nemen van het Amerika van de heer T lijkt me dringend nodig. Even dringend wordt dan de vraag: waar staan wij zelf voor? Waar staat Europa voor? Wat willen wij hoog houden? 

Gaat het ons lukken om voorbij de eigen grenzen te denken en te erkennen dat we deel uitmaken van een groter geheel, 'Europa' geheten? (Met als belangrijke kanttekening: Europa is niet hetzelfde als de EU.) 

Gaat het ons lukken om niet alleen de diversiteit van Europa te zien - die enorm is, en een geweldige weelde -, maar ook het gezamenlijke dat ons verbindt en dat het verdedigen waard is?

Europa een beschaving, met tal van culturen die er vorm en inhoud aan geven. En dat alles dynamisch opgevat. 

Een renaissance van de Europese idee zou de mooiste uitkomst zijn van de huidige crisis. Leve de crisis! Leve de vernieuwing!

En praktisch. Om te beginnen: minder aandacht besteden aan de heer T en het dagelijkse tumult dat hij weet te creëren, en meer aandacht besteden aan de vraag wat Europa zou kunnen betekenen. Laat T zijn eigen sop. Er zijn belangrijkere dingen in de wereld.

Inderdaad: wat je voedt groeit! 

 

Zelensky en de ruzie in het Witte Huis. Never waste a good crisis!

Wat een spektakel! Laat de echte clown opstaan! 😉

De ruzie in het Witte Huis zou weleens vergaande gevolgen kunnen hebben. Vraag: is dat erg? 

Prima dat Zelensky publiekelijk weerstand heeft geboden aan de machtsgeile zelfingenomenheid van Trump c.s. Eindelijk iemand die het niet allemaal meer pikt, niet likt, zich niet alles laat gezeggen, en Trump voor het oog van de wereld onpresidentieel laat afgaan. Chapeau!

Bovendien: een goede gelegenheid voor Europa om eens ballen te tonen én volwassen te worden. En dat gaat niet zonder risico’s (te durven nemen).

Het is inderdaad tamelijk absurd, zoals de Poolse premier Tusk zei, ‘dat 500 miljoen Europeanen aan 300 miljoen Amerikanen vragen om hen te verdedigen tegen 140 miljoen Russen’. Wanneer komen we uit onze crèche?

Anyway, never waste a good crisis!

En gelukkig is Washington ver weg en zit er een oceaan tussen de VS en Europa, zodat Trumpiaanse idiotie hier niet zomaar voet aan wal kan zetten. Afstand nemen van Amerika, niet alleen letterlijk, maar ook in geopolitiek denken en in waarden die we als beschaving hoog willen houden, is meer nodig dan ooit.

Hoe verder? Geen substantiële ontwikkeling zonder crisis, dan wel conflict, mits er ook een stap wordt gezet. Aan Europa nu om die stap te zetten! 

Leve Europa! En slava Ukraini!

De heer T en mijn veranderend mensbeeld

Met Trump op het wereldtoneel begin ik beter te begrijpen hoe Hitler en het nazisme groot konden worden. Niet alleen de heer T, maar vooral ook zijn aanhang en de sfeer waarin hij weet te gedijen, bieden uitstekend vergelijkingsmateriaal. 

Daarmee is (nog) niet gezegd dat de heer T en de heer H van dezelfde soort zouden zijn. Het gaat me om de atmosfeer en de gelovigheid waarin een en ander gebeurt. 

 

Alles wat ik lees, zie en hoor over/ van Trump-aanhangers wijst in de richting van een merkwaardig soort opgewondenheid, die heen en weer gaat tussen enthousiasme en hysterie, en die zowel berekenend is als blind. Blinde liefde en berekenend opportunisme. 

 

Wat me nog het meest verbaast is de gewetenloosheid waarmee (veel) christenen in de VS alles wat de heer T doet goed praten of zelfs verheerlijken, ja tot aan heilig verklaren toe. (Kijk naar filmpjes met Paula White, op dit moment T’s spirituele adviseur in het Witte Huis.) 

 

De dagelijkse leugens, zijn schandalige gedrag, de mensonwaardige politiek die hij in gang zet: alles is okay en wordt zelfs gezien als de hand van God die zo Amerika ‘weer’ (?) tot christelijke (en witte) natie zal omvormen. 

 

Misschien had ik – nog steeds – een te gunstig beeld van christenen, voor wie integriteit en medemenselijkheid ertoe zouden doen. Tja, uiteraard zijn er christenen die zo in het leven staan, zoals dat ook voor niet-christenen geldt. Maar overduidelijk is (geworden) dat voor veel mensen de christelijke godsdienst geen enkele belemmering vormt om als burger immorele keuzes te maken, integendeel. 

 

Het nazisme kon lange tijd worden voorgesteld als van-God-los en daarom verschrikkelijk. Het lijkt erop dat ook dit vooroordeel z’n langste tijd gehad heeft. 

 

En wat collectieve hysterie betreft: ook daarvoor hoeven we niet langer in de geschiedenis te duiken; zij is springlevend. Men volge slechts het Amerikaanse nieuws.

Van homo rationalis naar homo hystericus? – of misschien beter: beide, als polen van een spanningsveld? (Hoe hysterisch ben ik zelf?)

Alweer dien ik mijn mensbeeld bij te stellen. Covid en vooral de reacties erop betekenden al een forse beschadiging, of ontnuchtering, - het is maar hoe je het bekijkt. En nu weer, en nog meer. 😉 

 

De heer T en het veranderende politieke landschap

Ja, de tijd van geneuzel op de vierkante centimeter is voorbij. De heer T c.s. provoceert alles en iedereen. Laten we de provocatie oppakken en werken aan politieke vernieuwing. 

Met name links heeft dit hard nodig, wil het een geloofwaardig alternatief bieden, en een tegenwicht, ook electoraal, tegen doorslaan in extremisme. Thema’s waarop radicaal-rechts scoort, zoals migratie, worden door links genegeerd, of voorzien van reacties die niet meer passen bij deze tijd. De sensibiliteit voor deze kwesties is fors veranderd. Minstens past de vraag hoe een hedendaags antwoord eruit zou kunnen zien. Misschien zal de uitkomst ongeveer dezelfde zijn, misschien ook niet.

 

De grootste misvatting van links: dat alles neerkomt op economie. ‘It’s the economy, stupid’ is een van de domste uitspraken ooit gedaan.

 

En wat betreft wereldpolitiek:

De heer T trekt van alles naar zich toe. Zoals de onderhandelingen met Rusland over Oekraïne, en zijn eenzijdige bemoeienissen met Gaza en het lot van de Palestijnen. Behalve dat dit alles uiterst provocerend is, getuigt het ook van oude politiek. Alsof de wereld nog ingedeeld is in twee kampen, zoals in de tijd van de Koude Oorlog. 

 

Ondertussen bewegen we ons mondiaal steeds meer naar een multipolaire wereld, inclusief EU, China en andere grootmachten. In een dergelijke wereld past geen eenzijdig en eigenmachtig optreden meer van één supermacht. Zeer waarschijnlijk gaan de VS, onder leiding van de heer T, zware en ontnuchterende tijden tegemoet.

 

Politiek denken: hoe? Zijn we het verleerd?

Kan het bedrijfsleven ecologischer worden en minder vervuilend? Misschien. Waarschijnlijk niet, wanneer het aan debedrijven zelf wordt overgelaten. David Graeber (1) geeft aan waarom: hoe aardig, welwillend en altruïstisch CEO’s ook zijn, hun bedrijven zijn in de ijzeren greep van een kapitalistische markteconomie; deze duldt geen menslievendheid. 

Ontnuchterend, zeker wanneer je meent dat alles een kwestie van ethiek is, en van goede intenties, persoonlijk ethos en relaties. Alleen politiek zou iets kunnen veranderen aan wat op systeemniveau speelt, mits zij doet waarvoor zij in het leven is geroepen. Maar gebeurt dat ook? Politiek zou zich op iets anders moeten richten dan op het persoonlijke en morele. 

Iets soortgelijks geldt voor ons denken. Hoe 'politiek' denken we eigenlijk over kwesties die het nieuws beheersen? Kijk naar praktische filosofie en publieksfilosofie. (En hetzelfde geldt voor coaching.) Waarover gaat het daarin meestal? Inderdaad, over het persoonlijke en morele, en zelden over de structurele en systemische dimensie van de kwestie waarover wordt gefilosofeerd (of gecoacht).

Door alles terug te brengen tot het persoonlijke en morele (denk bijvoorbeeld aan wat de woorden 'Trump' en 'Musk' losmaken), blijft de structurele en systemische dimensie van het dagdagelijkse leven buiten beeld, - en verandert er dus niets...

Het lijkt erop dat we het verleerd zijn om politiek te denken. Hoe daar verandering in te brengen? (En cruciaal voor burgerschapsvorming!)

 

Noot:

.1) David Graeber on Modern Capitalism

https://www.youtube.com/watch?v=QOVnb3y8hm4